1. Bugungi kunda jahondagi ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va madaniy o’zgarishlar tilda o’z aksini topmoqda

IKKINCHI AVLOD KORPUSLARI – elektron shakldagi razmetkalangan
korpus. Zamonaviy korpus u yoki bu til resursini qay
darajada ifodalashiga, sifati, miqdoriga qarab
matnlarning oddiy elektron kolleksiyasi yoki chuqur
annotatsiyalangan korpus kabi turga bо‘linadi (Qarang:

Istoriya	korpusnoy	lingvistiki.	(Elektron	resurs)	-
https://www.myfilology.ru/177/istoriya-korpusnoj-lingvistiki/).	Zamonaviy

tilshunoslik kо‘p hollarda matnni elektron shaklda

ishlatish ehtiyojini sezadi, bu esa avtomatik ravishda
“korpusning birinchi avlodi”ni tashkil etadi. Shuning
uchun eski korpuslar “о‘lmaydi”, iste’moldan chiqib
ketmaydi, balki tо‘ldirilib, chuqurlashib, annotatsiyaga
(turli lingvistik tahlil) ega bо‘lib boraveradi. О‘tgan
asrning 90-yillariga kelib saqlash, foydalanish
texnologiyasi 100 milliondan ortiq sо‘zdan iborat
korpuslarni tuzish imkoniyati paydo bо‘ldi. Ingliz tili
banki (The Cobuild Project/The Bank of English)ni tuzish
1980 yilda boshlangan. Collins nashriyoti yangi lug‘at yaratish
maqsadida korpusni tuzishga kirishgan. 1990 yilda
Birmingem universiteti ingliz tili fakulteti, Collins
nashriyotining bu boradagi say-harakatlarini “The Bank
of English” nomi ostida birlashtirish harakati boshlangan,
natijada ushbu elektron mahsulot monitoring korpus
sifatida shakllangan. Bu haqda loyiha muallifi Jon
Sinkler: “Monitoring korpus doimiy о‘zgarishda bо‘lgan,
aniq hajmga ega bо‘lmagan, tilning keng kо‘lamli oqimidan
iborat korpusdir. Bu oqim lingvistik ma’lumotlarni
ajratib oladigan filtrdan о‘tadi”, - deb yozadi. 1997
yilda qariyb 300 million sо‘z qо‘llash holati bо‘lsa, 2005
yilda bu raqam 525 millionga yetdi. Har oyda korpusga 2,5
million yangi birikmalar qо‘shiladi. Korpusning 25
foizini og‘zaki nutq, 75 foizini yozma nutq tashkil etadi.
Internetda korpusning 56 million qо‘llanish holatidan
iborat fragmenti5dan foydalanish mumkin.⁴
1.1

1^
Matinlarning parallel korpuslarini tuzish muammolari.

2^ Hozir.org/korpus-lingvis.

3^ Hozir.org/korpus-lingvis.

4^{ } Hozir.org/korpus-lingvis.