1. Bozor iqtisodiyoti tizimini mohiyatini yoritib bering? Javob

101. Sotuv bozorlarini baholash nima?
Javob

Bozorni va asosiy raqobatchilarni tahlil qilishda quyidagi masalalarga asosiy e’tiborni qaratish lozim: bozor hajmini (sig‘imini); bozorning to‘yinganlik darajasini; yaqin istiqbolda bozorning to‘yinganlik darajasi va hajmining o‘zgarish tendensiyalarini; eng istiqbolli sotuv bozorlarini aniqlash (6.1-jadval); asosiy raqobatchilarni baholash (9.2-jadval).

9.1-jadval

Sotuv bozorlarini baholash

№	Ko‘rsatkichlar	Korxonaga eng yaqin shahar yoki aholi punkti	100 km masofadagi aholi punktlari	100 kmdan uzoqdagi bozorlar
1	Talab darajasi
2	Talabni qoniqtirish darajasi
3	Raqobat darajasi
4	Mahsulotni xarid qilishga tayyor iste’molchilar salmog‘i

102. Raqobatchilarni baholash va tahlil qilish nima?

Javob

Raqobatchilarni baholash va tahlil qilish

№	Raqobatchilar tavsifnomasi	Asosiy raqobatchilar
		Birinchi	Ikkinchi
1	Sotuv hajmi, natural ko‘rsatkichlar
2	Bozorda egallagan ulushi, %
3	Narx darajasi
4	Moliyaviy holat (rentabellik)
5	Texnologiyalar darajasi
6	Mahsulot sifati
7	Reklama xarajatlari
8	Tashqi ko‘rinishning jozibadorligi
9	Korxona faoliyat ko‘rsatayotgan vaqt, yil

103. Korxonani baholash nima?
Javob
Korxona to‘g‘risidagi axborot investorlar korxonaning ishonchliligi, uning bozordagi holati barqarorligiga ishonch hosil qilishlari uchun iloji boricha to‘liq bo‘lishi lozim. Korxonani tavsiflash uning yaratilish tarixi, tashkiliy-huquqiy shakli, davlat idoralarida ro‘yxatdan o‘tishi, xo‘jalik aloqalari, eng yirik foydali loyihalari, menejmentning samaradorligi haqidagi ma’lumotlar va boshqalarni qamrab olishi lozim.
Korxona tavsifnomasi quyidagi savollarga to‘liq javob berishi zarur:

• 
  korxona tarixi, o‘tgan davr mobaynida uning rivojlanishi;
  
• 
  korxonaning asosiy egalari ro‘yxati, ulardan har birining korxonaning asos topishi va faoliyat ko‘rsatishidagi roli;
  
• 
  korxona rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatgan hodisalar;
  
• 
  korxonaning tashkiliy tuzilmasi va xodimlar haqidagi ma’lumotlar;
  
• 
  mahsulotni sotishda tarixiy va joriy tendensiyalar;
  
• 
  so‘nggi uch yil mobaynida korxonaning texnik-iqtisodiy va moliyaviy ko‘rsatkichlari;
  
• 
  korxonaning asosiy yutuq va ustunliklari;
  
• 
  sotuv hajmi dinamikasi;
  
• 
  korxonaning bozordagi ulushi va uning tendensiyalari;
  
• 
  korxona reklamasi va reklama imkoniyatlaridan foydalanish darajasi;
  
• 
  korxonaning tashkiliy-huquqiy darajasi;
  
• 
  korxona xarajatlari;
  
• 
  moliyaviy-xo‘jalik faoliyatida korxona oldida vujudga keluvchi muammolar;
  
• 
  korxonaning kuchli va zaif tomonlarini baholash (mahsulot yoki xizmat sifati, sotuv imkoniyatlari, ishlab chiqarish xarajatlari darajasi, xodimlar malakasi va tajribasi, texnologiyalar darajasi, materiallar va butlovchi qismlarni etkazib berish sharoitlari, menejment darajasi).