1. Boshqaruvning mohiyati,predmeti va uslublari

Erkinova Adolat MEK-85A
1-mavzu uchun vazifa
1.Boshqaruvning mohiyati,predmeti va uslublari
2.Boshqaruvning rivojlanish tarixi,zamonaviy boshqaruv asoslari

Javoblar:

1.Boshqaruvning mohiyati,predmeti va uslublari

Boshqamv tushunchasi tor ma’noda biror-bir tashkilot maqsadini aniqlash va unga erishish uchun zarur bo'lgan rejalashtirish, tashkil etish va nazorat jarayonlarining foyda keltirishi, samara berishi, faoliyat yo'nalishini to'g'ri tanlay bilish, qarorlar qabul qila olishga hamda uning boshqarilishini nazorat qilishga va bu jarayonning borishiga bog'liq bo'ladi. Boshqaruv nafaqat korxona doirasida, qolaversa, butun bir jamiyat, davlatni o'z tanlagan yo'li maqsad va intilishlariga yetaklovchi, iqtisodiyotni kuchli, barqaror ishlovchi mexanizmga aylantirishda muhim ta’sir etuvchi kuch hisoblanadi. Boshqaruvni jamiyatning iqtisodiy negizi bilan bog'lab, shu bilan birga boshqaruvning ikki tashkiliy-texnikaviy va ijtimoiy-iqtisodiy tomonlarini hisobga oigan holda o'rganish lozim. Tashkiliy-texnikaviy boshqaruv aniq iste’mol qiymatini olish uchun mahsulot tayyorlashda mehnat taqsimoti va kooperatsiyasi bilan ajralib turadi. Ijtimoiy-iqtisodiy boshqaruv mavjud ishlab chiqarish munosabatlari bilan bog'liq bo'lib, boshqaruv maqsadlarini belgilaydi. Tashkiliy-texnikaviy boshqaruv mehnat unumdorligi va ishlab chiqarish samaradorligining oshishi uchun sharoit yaratishga imkon beruvchi faoliyat turidan iboratdir. Ijtimoiy-iqtisodiy boshqaruvning maqsadi ishlovchilar samarali mehnat qilishi uchun sharoit yaratish, ularni ijtimoiy himoya qilishning ishonchli umumdavlat tizimini shakllantirish, bandlikni ta’minlash va aholining kam ta’minlangan qatlamlarini qo'llab-quwatlashdan iboratdir. Boshqaruvning mohiyati ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar darajasi, ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishi va iqtisodiy aloqalarning murakkablashuvi bilan kengayib boradi. Boshqaruv ishlab chiqarish 5 jarayonida ishlab chiqarish vositalariga mulkchilikning turli shakllari mavjud bo'lgan sharoitda ishlab chiqaruvchilar o‘rtasida raqobatni shakllantirish, foydani maksimallashtirishga qaratilgan bo‘lsa, u butun bir iqtisodiy tizimda ishlab chiqarish evaziga jamiyat ehtiyojini qondira oladigan bozor infratuzilma elementlari va ularning o‘zaro aloqasini ta’minlovchi mexanizmning barqaror ishlashiga, har bir fuqaro, guruh, uyushma, tashkilot va muassasalar manfaatlarini e’tiborga oigan holda ularning jahon sahnasida o‘z o‘rniga ega bo'lishiga qaratilgan bo‘ladi. Boshqaruvning asosini obyektiv iqtisodiy, ijtimoiy va boshqa qonunlarga asoslanuvchi huquqiy ilmiylik tashkil etadi. Bu qonunlami o‘rganish va ularning aniq vaziyatlarda namoyon bo'lishini hisobga oigan holda xo'jalik rahbarlari respublika iqtisodiyotini boshqarishning strategiya va taktikasini belgilaydilar. 1991-yil 31-avgustda O'zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligi e’lon qilindi, shunday bir sharoitda davlat va iqtisodiyotni qayta qurishning bosh maqsadi Prezidentimiz I. Karimov tomonidan quyidagicha aniqlab berildi: «Pirovard maqsadimiz ijtimoiy yo'naltirilgan barqaror bozor iqtisodiyotiga, ochiq tashqi siyosatga ega bo'lgan kuchli demokratik huquqiy davlatni va fuqarolik jamiyatini barpo etishdan iborat». Uning amalga oshirilishi turli sohalarda olib boriladigan islohotlarga va boshqariladigan vazifalarga nechog'lik bog'liq bo'ladi. Ijtimoiy siyosiy sohada: — ma’muriy-buyruqbozlik, avtoritar tuzum mexanizmidan va tuzilmalaridan qutulish; — davlat qurilishining demokratik huquqiy tamoyil va me’yorlariga o'tish; — fuqarolik jamiyatiga o'tishning poydevorini qurish va boshqalar. Ijtimoiy-iqtisodiy sohada: — iqtisodiy faoliyatga erkinlik berish; — mulkchilikning xilma-xilligi; — narx erkinligini ta’minlash; — raqobat kurashiga o'tish; — ko'p tarmoqli iqtisodiyotga hamda bozor munosabatlariga o'tish va boshqalar. M a’naviy sohada: — mustaqil va yangicha fikrlovchi kishilami tarbiyalash, aqidabozlik va o'ta siyosatlashgan mafkura hukmronligidan qutulish. 6 Xalqaro munosabatlar sohasida: — butun dunyo taraqqiyotidan ajralib qolishdan, o‘zini chetga olishdan va unga qarshi turishdan voz kechish; — jahon hamjamiyatiga kirib borish va teng huquqli hamkorlikka yo‘l ochish. Bozor munosabatlariga o‘tish ishlab chiqarish va bozorning samarali o'zaro ta’sirini, davlat boshqaruvi va korxonalaming o‘z-o‘zini boshqarishning mutanosib nisbatda bo'lishini ta’minlovchi takomillashgan iqtisodiy mexanizmini yaratishga yo‘naltirilgandir.

2.Boshqaruvning rivojlanish tarixi,zamonaviy boshqaruv asoslari

Tashkilotni boshqarish tamoyillari tizimga, boshqaruv jarayonining tuzilishi va tashkil etilishi talablarini belgilaydi. Ular. Tashkilotni boshqarish barcha darajali menejerlarni boshqaradigan asosiy manba va qoidalar orqali amalga oshiriladi. Ushbu qoidalar menejerning xatti-harakatlarining "chiziq" ni aniqlaydi. Shunday qilib, boshqaruv printsiplari boshqaruv boshqaruv funktsiyalarining fundamental g'oyalari, naqshlari va qoidalari sifatida namoyish etilishi mumkin.
Boshqaruv printsiplarining tasnifiga bir nechta yondashuvlar mavjud. Eng to'liq talqin G. Kunts va "Donnell" kitobida beriladi: "Boshqaruv funktsiyalarini tahlil qilish" (oltinchi nashr 1981 yilda tarjima qilingan: »Boshqarish: Tizim va vaziyat tahlili Boshqaruv funktsiyalari "). Mualliflar o'n besh - tashkilotlar; o'n to'rtta tashkilotlar; o'n to'rtta - nazorat.
Birinchi marotaba 1912 yilda boshqaruvni oqilona oqlashning printsiplari shakllangan. Amerikalik menejeri G. Emerson "TEXINChI IBORTIFA" kitobida. Biroq, "Ma'muriyat nazariyasi" ni yaratuvchisi A. Fayol menejment printsiplari sonini cheksiz deb ifoda etishini bildirdi. Va bu to'g'ri, chunki har qanday qoida menejment tamoyillari orasida o'z o'rnini egallaydi, har qanday holatda, amaliyot esa uning samaradorligini tasdiqlaydi.
Shu munosabat bilan ikki guruh - general-shaxsiy guruh guruhi guruhiga kirishi mumkin. Ofisning umumiy tamoyillari qo'llanilishi, tizimli, ko'p funkmentlik, integratsiya, qiymatlarga yo'naltirish tamoyillarini o'z ichiga oladi.
Qo'llanish printsipi - menejment kompaniyada ishlaydigan barcha xodimlar uchun turli xodimlar uchun amaliy qo'llanma rivojlanmoqda.
Tizimni boshqarish printsipi tashqi va ichki munosabatlarni, o'z tuzilishi yoki umuman tizimning o'zaro bog'liqligi va ochiqligini hisobga olgan holda butun tizimni qamrab oladi.
Ko'p funktsiyaning printsipi faoliyatning turli jihatlarini qamrab oladi: material (resurslar, xizmatlar), funktsional (mehnatni tashkil qilish), semantik (yakuniy maqsadga erishish).
Integratsiya printsipi - munosabatlarning turli xil usullari va xodimlarning fikrlari tizimda birlashtirish kerak va kompaniya tashqarisida o'z dunyosida qatnashishi mumkin.
Qiymatlarni yo'naltirish printsipi - menejment jamoatchilikka kiritilgan dunyo Xizmatlar, halol xizmatlar, narxlar va xizmatlarning qulay nisbati va boshqa qadriyatlar haqida ba'zi qadriyatlar bilan. Bularning barchasi nafaqat hisobga olinishi, balki ushbu umumiy printsiplarni qat'iy kuzatib borish, balki ularning faoliyatini amalga oshirish ham kerak.
Menejmentning ichki nazariyasida V.I tomonidan ishlab chiqarilgan milliy iqtisodiyotni boshqarishning shaxsiy printsiplari shakllantirildi. Lenin va ularning aksariyati bizning kunlarimizda va bozor iqtisodiyotida o'z ahamiyatini yo'qotmadilar, ularning ahamiyati juda ko'paydi.
Boshqaruvning asosiy xususiy printsipi - bu boshqaruvda markazlashtirish va markazsizlashtirishning maqbul kombinati. Boshqaruvda markazlashtirish va markazlashtirish kombinatsiyasi muammosi boshqaruv qarorlarini qabul qilishda vakolatli (delegatsiya) tomonidan maqbul taqsimlash (delegatsiya).
Markazlashtirish va markazlashtirish kombinatsiyasining tamoyillari birlashtirilgan birlashishning mohiyatini boshqarishning tamoyillari, muayyan boshqaruv darajasi rahbari o'z vakolatiga kiradigan masalalar bo'yicha yagona echimning huquqi, xolos. Bu uning boshqaruv funktsiyalarini, shaxsiy javobgarligini bajarishi uchun zarur bo'lgan keng vakolatlarni tashkil etish.
Kolliklik turli darajadagi rahbarlarning fikrlari, shuningdek, aniq qarorlar ijrochilarining fikrlari asosida jamoaviy yechimni rivojlantirishni o'z ichiga oladi.
Birlashma va kolleji o'rtasidagi to'g'ri munosabatlarga rioya qilish eng muhim boshqaruv vazifalaridan biri, uning samaradorligi va samaradorligi echimning to'g'riligiga bog'liq.
Menejmentning ilmiy asosliligi printsipi tashkilotni ijtimoiy-iqtisodiy o'zgartirish davrida rejalashtirilgan ilmiy kasbiy o'zgarishlarni anglatadi. Ushbu printsipning asosiy mazmuni qo'llanma asosida barcha boshqaruv tadbirlarini talab qilishdir. ilmiy usullar va yondashuvlar.