1. Bolaga pul nimaligini va u qayerdan olinishini tushuntirib berish

Yuqori sinflar: 9-11-sinflar
Bu davrda bolalar va o'smirlar uchun moliyaviy savodxonlik juda muhimdir - 14-16 yoshdan boshlab ular mustaqil ravishda pul ishlashlari mumkin: ijtimoiy tarmoqlar uchun matnlar yozish, kichik yoshdagi bolalarga chet tili yoki boshqa fanlarni o'rgatish.
O'smirlik davrida siz bolangizga Internetdagi moliyaviy operatsiyalar haqida ham aytib berishingiz mumkin. Uni bank kartasining ishlash printsipi bilan tanishtiring, unga PIN-kod, CVV kodi haqida gapirib bering, shuningdek, firibgarlar tuzog'iga tushib qolish xavfini tushuntiring.
14 yoshdan oshgan bolalarga “moliyaviy havfsizlik yostig'i”, sug'urta, sarmoya, kreditlar kabi tushunchalarni tushuntirish kerak. Ushbu tushunchalar orasida “moliyaviy havfsizlik yostig'i” asosiy bilim va ko'nikma bo'lib, bu sizning farzandingizning moliyaviy qiyinchiliklardan saqlanishga yordam beradi.
O'smirning birinchi daromadi shunchaki cho'ntak puli emas. Bu tashabbus ko'rsatish, muzokaralar olib borish, belgilangan muddatlarga rioya qilish, mas'uliyatli bo'lish qobiliyatidir. Bunday ko'nikmalar diplom bilan birga berilmaydi - biz ularni faqat amal qo’llashdan olamiz.
Katta oilaviy xarid ham bolalar uchun moliyaviy savodxonlik bo'yicha amaliy dars bo'lishi mumkin. Farzandingizdan maishiy texnika tanlashda turli do'konlardagi narxlarni solishtirishni so'rang, turli modellarning sharhlari va xususiyatlarini o'rganib chiqishni buyuring.
Agar siz kredit olmoqchi bo’lsangiz, banklarning takliflarini birgalikda ko'rib chiqing va har bir variantda qo’shimcha to'lovni muhokama qiling. Qarz olish yoki kerakli miqdorni to'plash yaxshiroqmi, farzandingiz bilan muhokama qiling. Bu nafaqat moliyaviy savodxonlikni oshirish, balki bolangizga katta bo’lganida ko’p marotaba kerak bo’ladigan ko’nikmadir.
Odatda bolalar ikki-uch yoshidan boshlab pul bilan tanishishni boshlaydi. Ularni dastlab pulning yorqin curatlari o‘ziga jalb qiladi. Mutaxassislar pul haqida bola 3, 6, 10 va 15 yoshida nimalarni bilishi kerakligi haqida turli maslahatlar berishadi. Ularning ayrimlarini hukmingizga havola qilamiz. Bunga amal qilish yoki qilmaslik har kimning o‘ziga havola.
5-6 yoshida bolalar o‘zlarining birinchi pullariga ega bo‘la boshlaydi: buva va buvi, tog‘a va amakilardan hayitlik, ota-onadan muzqaymoq uchun 1000-2000 so‘m pul va hokazo. Yil o‘tgani sari mablag‘ning hajmi ham, undan foydalanish erkinligi ham oshib boradi (bunga ruxsat berilsa, albatta).
Odatda bolaning qo‘liga tushadigan bunday pullar biror-bir qoida asosida sarflanmaydi. Bolalar o‘z foydalari va xarajatlarini rejalashtirib borishmaydi, pulni jamg‘arish yoki aniq maqsadga sarflashni ham bilishmaydi.
Oilaviy budjetni rejalashtirishga bolalarni aralashtirmaslik odat tusiga kirgan. Natijada bu borada bilim va tajriba yetishmasligi oqibatida o‘smirning qo‘liga pul tushganida nafaqat uning o‘zi, balki butun oila jabr chekadi. Bu bolalarning qo‘liga pul bermaslik kerak deganimi? Yo‘q albatta!
Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, yoshligidan cho‘ntagi pul ko‘rib ulg‘aygan bolalar ko‘proq muvaffaqiyatga erishadi va hayotidan mamnun yashashadi. Yoshligida budjet qoidalarini o‘zlashtirgan va ma’lum maqsadlarga erishish bo‘yicha tajribaga ega bo‘lganlar keyinchalik moliyaviy hayotini boshqarishni ancha yaxshi eplashadi.