1-боб. СоғЛИҚни сақлаш тизимидаги ахборот технологиялари бериш

9-маъруза. Мониторинг ва бошқариш, тарқатилган тизимлар, тиббиёт корпоратив тармоқлари, маълумот узатиш воситалари.

Режа:

1. 
   Электрон тиббий тарихнинг тузилиши.
   
2. 
   Тиббий амалиётда шахсий компьютерлар.
   
3. 
   Стоматология соҳасида компьютер
   
4. 
   Компьютер томографияси
   
5. 
   Тиббий лаборатория тадқиқотларида компьютерлардан фойдаланиш
   
6. 
   Компьютер флюрографияси
   

9.1. Электрон тиббий тарихнинг тузилиши.

Касалликнинг компьютер тарихини сақлаб туриш учун мўлжалланган дастурий таъминот касаллик тарихи, маълумот олиш ва чиқиш учун мўлжалланган кўплаб маълумотнома ва дастурлардан ташкил топган. Анъанавий беморнинг тарихи учта асосий қисмдан иборат: паспорт, ижтимоий хусусиятлар, тиббий ҳолат.
Тиббий тарихнинг асосий қисми "Тиббий ҳолат" дир. Унда илгари аниқланган диагноз, туғруқ, шифохонага ётқизиш ёки диспансер кузатувларини белгилаш, шифокорнинг маслаҳатлар бериш, лаборатория тестлари, натижалари, бажарилган операциялар ва процедуралар, ногиронлик гувоҳномаларини топшириш, даволаш натижалари ва бошқаларни белгилашга имкон берувчи кўплаб кичик бўлимлар мавжуд. Тавсиялар ва шарҳлар учун махсус бўлимлар ҳам мавжуд.
Маълумот киритиш учун шифокорнинг тиббий тарихни сақлаб қолишини осонлаштирадиган махсус дастурий воситалар тўплами қўлланилади. Маълумотни киритиш олдиндан тузилган жадваллар ва дафтарлардан файлларни танлаш учун "шифокорларни даволаш", "маслаҳатчилар", "тиббий муассасалар", "таъриф", "диагностика", "мураккабликлар", "лаборатория тадқиқотлари", "Бухгалтерия гуруҳлари" файлларига туширилади.
Бундай жадваллардан фойдаланиш хатоликларни бартараф қилади ва умумий қабул қилинган ва расман белгиланган муддатлардан фойдаланишни кафолатлайди. Тарихни, бемор аҳволини, шунингдек, кунликларни таърифлашда клавиатура орқали ўзбошимчалик билан матн киритишингиз керак бўлиши мумкин. Бундай ҳолатда шифокор матн муҳаррирининг асосий хусусиятлари, жумладан блоклар билан ишлаш, киритилган ўзгаришларни бекор қилиш ва матн орқали қидиришни таъминлайди.
Бундан ташқари, компьютер тарихи бир нечта мураккаб функцияларга эга. Мисол учун, биринчи марта ташхис қўйилганда, статистик купон автоматик равишда чиқарилади ва бир қатор ташхислар учун касаллик тарихига онкологик хавф тарихи автоматик равишда киритилади.
Компьютер тарихи сизга бемор ҳақида тўпланган маълумотни осонгина ва тезда бошқаришга имкон беради. Шифокор бир ёки бир нечта бўлимларини ёки уларнинг комбинациясини кўриши мумкин. Тавсия этилган менюдан сиз ихтиёрий равишда экранда қўнғироқ қилишингиз ёки тўлиқ тиббий тарихни, оқимларни, ҳар қандай вақт учун журнални, рандевулар рўйхатини, операциялар протоколларини чоп этишингиз мумкин.
Алоҳида таъриф "фаолият тарихи" деб аталган.
1. Режалаштирилган тадқиқотлар ва тартиб-қоидалар (визуал ёки овозли огоҳлантириш шаклида) ҳақида эслатмалар.
2. Бир қатор диагностика учун автоматик тиббий тайинлаш. Масалан, қабул қилинган стандартларга мувофиқ, тизим аниқ ташхис қўйиш вақтида керакли минимал текширувларни белгилаши мумкин ёки керакли даврдан кейин кейинги назоратни таҳлил қилишни режалаштириши мумкин.
3.Ташхис ва прогноз бўйича автоматик тахминлар. Масалан, узоқ муддатли, ёмон даволаш мумкин пневмония билан система ўпка саратони мавжудлигини кўрсатиши ва ташхисни тасдиқлаш ёки рад этиш учун синов ўтказиши мумкин.
4. Доктор билан автоматик суҳбат. Тизим муайян касалликларни аниқлаш учун (масалан, коронер юрак касаллигини эрта аниқлаш учун "Ҳалфен-Росе" тадқиқотини) аниқлаш учун олдиндан аниқланган моделга мувофиқ сўров ўтказади. Сўров автоматик натижа билан якунланади ва агар ижобий бўлса, зарурий тадқиқотлар ва консультациялар автоматик равишда аниқланади.
Фақатгина иштирок этувчи шифокор эмас, балки клиник бўлинма бошлиғи тиббий муассасанинг ягона маълумотлар базасида сақланадиган тиббий тарихдан фойдаланиш имкониятига эга. Шу муносабат билан компьютерлаштирилган тиббиёт тарихи ахборотнинг бош манбаи ва кафедранинг фаолиятини бошқаришнинг бир йўли бўлиши мумкин. Зарурат бўлганда, бош терапевтдаги нуқсонларни тезда аниқлаб, керакли ўзгаришлар киритиши мумкин.
Шундай қилиб, электрон тиббий ёзувнинг кўрсатилган хусусиятлари унинг асосий тизим тузадиган элементи эканлигини ва унинг негизида диагностика ва даволаш жараёнининг назорат қилиш тизимини қуриш мумкинлигини кўрсатади. "Қоғоз" хужжатларидан электрон маълумотларга ўтиш шифокорнинг тиббий ёзувларни сақлашга сарфлаган вақтини сезиларли даражада қисқартиришга имкон беради ва айни вақтда уларни ҳар хил хатолар ва қарама-қаршиликлардан ҳимоялаш имконини беради.