1-боб. ИҚтисодиёт назарияси фанининг предмети ва ўрганиш усуллари

Иқтисодий жараёнларни илмий билишнинг усуллари
Илмий абстракция усули
Таҳлил
Синтез
Эксперимент
Мантиқийлик ва тарихийликнинг бирлиги усули
Макроиқтисодий ва микроиқтисодий таҳлилни қўшиб олиб бориш.
Индукция ва дедукция
Икки томонлама ёндашув усули
Таққослаш, статистик, математик ва график усулларидан

• таҳлил пайтида халал бериши мумкин бўлган иккинчи даражали нарсалар, воқеа-ҳодисаларни фикрдан четлаштириб, ўрганилаётган жараённинг асл моҳиятига эътиборни қаратишдир.

Илмий абстракция усули –

• бу ўрганилаётган бир бутунни алоҳида қисмларга ажратиш ва уларни изчиллик билан ўрганиш.

Таҳлил

• бу ўрганилган қисмлардан олинган хулоса ва натижаларни бир бутун яхлит жараён деб қараб умумий хулоса чиқаришдир.

Синтез
Таҳлил ва синтез усули
Нарса ёки ҳодисаларни тадқиқ этиш жараёнида уларни алоҳида элементларга ажратилиши ёки маълум уйғунликда бирлаштириш орқали ҳақиқий билимга эришиш
Таҳлил – бутунни алоҳида қисмларга ажратиш орқали изчиллик билан ўрганиш
Синтез – ўрганилган қисмлардан олинган хулоса ва натижаларни бир бутун яхлит жараён деб қараб умумий хулоса чиқариш
Корхона иқтисодий фаолияти самарадорлиги
Ишлаб чиқариш самарадорлиги
Бўлимлар ва цехлар бўйича
Жараёнлар бўйича
Маҳсулот турлари бўйича
Корхона иқтисодий фаолияти самарадорлиги
Бўлимлар ва цехлар бўйича
Жараёнлар бўйича
Маҳсулот турлари бўйича
Мантиқийлик ва тарихийликнинг бирлиги усули.

• Иқтисодиёт назариясида тарихийлик далили тарихий ривожланиш нуқтаи назаридан тадқиқот олиб бориш зарурлигини тақозо қилади. Чунки иқтисодий жараёнлар тарихий жараён сифатида ривожланади. Мантиқийлик усулида жараёнлар фақатгина тарихий нуқтаи назардан эмас, шу билан бирга асосий ички зарур қонуний боғланишлар бўйича ҳам таҳлил қилинади. Масалан, биз пулнинг иқтисодий табиатини ўрганишда унинг тарихий жиҳатлари, жумладан, қиймат шаклларининг ривожланишини кўриб чиқамиз. Бу эса, биздан тарихга, товар-пул муносабатларининг дастлабки куртаклари пайдо бўлган жамиятга қайтиб, ўша даврдаги иқтисодий муносабатларни таҳлил қилишни тақозо этади. Бироқ, бу ҳолат ўтмишдаги барча иқтисодий муносабатларга эмас, балки айнан пулнинг дастлабки асослари билан мантиқий боғланган муносабатларгагина тааллуқлидир.

ТАРИХИЙЛИК ВА МАНТИҚИЙЛИКНИНГ БИРЛИГИ УСУЛИ
Ҳодиса ва жараёнларни ҳаракат ва ривожланишда олиб қараш билан бир қаторда уларнинг мантиқан мослиги ва аҳамиятлилигини таъминланиши
Тадқиқот объекти
Тарихий ривожланиш жараёни
Давр