1 bob. Axborotni himoyalash usullari va vositalarining tahlili

2 BOB. AXBOROTNI HIMOYALASHNING STEGONOGRAFIK USULLARI VA ALGORITMLARI

2.1. Zamonaviy stegonografik usullar va ularning tahlili

Zamonaviy kompyuter stegonografiya usullari quyidagicha klassifikasiyalanadi:

• 
  Kontentning tanlish usuli bo‘yicha:
  
  • 
    Suniy usullar;
    
  • 
    Tanlovli usullar;
    
  • 
    Immitasiya usullari.
    
• 
  Axborotga ruxsati bo‘yicha:
  
  • 
    Oqimli usullar;
    
  • 
    Fiksirlangan usullar.
    
• 
  Kontentni tashkil etish bo‘yicha:
  
  • 
    Tizimli usullar;
    
  • 
    Notizimli usullar.
    
• 
  Belgini ajratib olish usuli bo‘yicha:
  
  • 
    Informativ (haqiqiy kontentni talab etadi);
    
  • 
    Ko‘r-ko‘rona (haqiqiy kontentni talab etmagan);
    
  • 
    Haqiqiy kontent fragmentlaridan foydalangan holda.
    
• 
  Belgini yashirish usuli bo‘yicha:
  
  • 
    Bevosita almashtirish usullari;
    
  • 
    Spektral usullar.
    
• 
  Kontent formati bo‘yicha:
  
  • 
    Matnli;
    
  • 
    Audio;
    
  • 
    Grafik;
    
  • 
    Video.
    
• 
  Vazifasi bo‘yicha:
  
  • 
    Ma’lumotning maxfiyligini ta’minlash;
    
  • 
    Mualliflik huquqini ta’minlash;
    
  • 
    Ma’lumotni autentifikasiyalash.
    

Matn ma’lumotlarda belgilarni yashirish. Bu turdagi ma’lumotlarni yashirish usullari lingvistik usullar deb ham ataladi. Bu usulda elektron ko‘rinishdagi va yozma ko‘rinishdagi ma’lumotlarda maxfiy belgini yashirish amalga oshiriladi.
Matn ma’lumotlarda belgilarni yashirish usullari quyidagi asosiy 3 turga bo‘lanadi:

• 
  Maxfiy ma’lumotlarni probellar asosida yashirish;
  
• 
  Sintaktik usul, ya’ni tinish belgilari asosida yashirish;
  
• 
  Semantik usul, bu usulda maxfiy belgilar matn ichida yashiriladi.
  

Maxfiy ma’lumotlarni probellar asosida yashirish. Bu usulda ko‘plab algoritmlar ishlab chiqilgan quyida ular bilan tanishib chiqiladi.
Gaplar orasida probel qo‘yishga asoslangan usul. Bu usulda ma’lumotlar bitlariga mos holda matn ichidagi gaplar orasida algoritmga mos holda (masalan, 0 – bitta probel, 1- ikkita probel) probel qo‘yiladi.
So‘zlar orasida probel qo‘yishga asoslangan usul. Bu usulda ma’lumot bitlarigi mos holda matn so‘zlari orasida bitta yoki ikkita probel qo‘yiladi. Masalan, 0 bit ma’lumot uchun bitta probel va 1 bit ma’lumot uchun ikkita probel.
Sintaktik usulda ma’lumot yashirish. Bu usulda ma’lumotlar matn ichidagi sintaktik belgilar asosida yashiriniladi. Bunda har bir belgiga alohida ma’lumot biti to‘g‘ri keladi. Masalan, “qizil, yashil va ko‘k” va “qizil, yashil, ko‘k” iboralari bir manoli bo‘lsada ularda ishtirok etgan tinish belgilarida farq mavjud. Masalan, birinchi iboradagi “va” bog‘lovchisi algoritm tomonidan “1” bitga teng deb olinishi mumkin. “,” esa “0” ni anglatishi mumkin.
Semantik usulda ma’lumot yashirish. Ma’lumotning asosiy “0” va “1” bitlardan iboratligini hisobga olib, ularni ixtiyoriy qarama-qarshi so‘zlar bilan ifodalash mumkin. Masalan, bunday juftliklar quyidagi jadvalda keltirilgan.