1-БЎлим. Бахтли ҳаёт асослари бахтнинг баҳоси қанча?

УНУТМАНГ! 
Тунги уйқу пайти бутун вужуд дам олади. Агар кечки овқат кўп миқдорда ейилса, ҳазм қилиш 
жараѐни қийинлашади. Натижада ѐмон тушлар кўриш, тез-тез уйғониш, уйқудан қониқмаслик каби 
муаммолар келиб чиқади. Ётишдан олдин кўп овқат еган одам тонгда керишиб, танбаллик билан, 
худди тинкаси қуриган одамдай уйқудан туради. Шунинг учун кечки овқатни барвақт, кам миқдорда 
ейилса, соғлиқ учун фойдали бўлади. 
МУҲИМ ЭСЛАТМА 
1. Қовурилган ѐғли овқатлар (палов, кабоб, жаркоб) тановул қилгач, кетидан кўп миқдорда 
ширинлик ѐки ширин чой, қаҳва, какао ичиш, пишириқлар ейиш ҳазм йўллари учун ўта зарар. Бунда 
ҳазм муддати анча узайиб кетади, чанқоқ ортади, ошқозон-ичак касалликларига йўл очилади. Шунинг 
учун овқатдан кейин кўк чой ичган маъқул. Бунда ҳазм осонлашади, ташналик тез босилади. Энг 
муҳими, қон босими меъѐрида бўлади. 
2. Овқатларни бир-бирига аралаштириб еб бўлмайди. Масалан, қатиқни ғўр узум суви билан, 
барча турдаги овқатлардан кейин ўрик, шафтоли еб бўлмайди, ғўр узум билан балиқни, сирка билан 
125
Манба: Зиѐвуддин Раҳим, “Бола – одоби билан азиз”, 38-43-бетлар. 

---

155 
саримсоқни, пиѐз билан саримсоқ пиѐзни ҳам аралаштириб еб бўлмайди. Барча мева турларидан кейин 
совуқ сув ичиш мумкин эмас. Бундан ташқари асал билан қовунни, товуқ гўшти билан балиқни, 
саримсоқ, айрон, қатиқни ҳам аралаштириб еб бўлмайди. 
ОВҚАТЛАНАЁТГАНДА ЎҚИМАНГ 
Овқат меъдага тушмасдан олдин ошқозон шираси ажралади. Бу, иштаҳа очилиши билан рўй 
беради. Иштаҳа овқат ҳазм бўлиш жараѐнига яхши таъсир қилади. Овқат иштаҳа билан ейилганда 
танага яхши сингади. 
Овқатланаѐтган пайтда китоб ѐки газета ўқилса, ҳазм безлари иши, меъда шираси ажралиши 
тўхтайди, иштаҳа йўқолади, одам еган овқатидан лаззат олмайди. Одам таом еб туриб бирон нарса 
ўқигани учун луқмани чала-чулпа чайнаб ютади. Чала чайналган овқат меъдага тушиб, яхши ҳазм 
бўлмайди. Бундай ҳолат тез-тез такрорланса, гастрит, яра касаллиги, меъда ости бези яллиғланишига 
олиб келиши мумкин. 
Бундан ташқари, овқат пайтида ўқишга берилиб кетган одам керакмас нарсани ютиб 
юборганини билмай қолиб, ҳалқумга, қизилўнгачга шикаст етиши мумкин. 
Овқатланаѐтганда ўқиган одам кўзини дастурхондан китоб ѐки газетага тез-тез қаратишга 
мажбур бўлади. Матн билан дастурхон орасидаги масофа дам-бадам ўзгаргани учун кўз бунга 
мослашиши керак бўлади. Кўзга оғирлик тушаверса, вақт ўтиши билан хиралашиб қолиши мумкин. 
Қолаверса, овқат еяѐтганда телевизор томоша қилиш ҳам нотўғри. Бу, китоб ўқишдан-да 
зарарлироқ. Агар овқат иштаҳа билан тановул қилинса, енгил ҳазм бўлади, инсон еган овқатига тўяди, 
нафси қонади
126
.