1-БЎлим. Бахтли ҳаёт асослари бахтнинг баҳоси қанча?

МАЪНАВИЙ ТАРБИЯ КЕРАК! 
43
Манба: Ўктам Муҳаммад Мурод, “Эр-хотинлик бахти ѐхуд жинсий маданият”, 375-382-бетлар. 
44
Манба: Муҳаммад Шариф Жуман, Аҳмад Муҳаммад, “Динда саволим бор”, 352-354-бетлар. 

---

61 
Боламиз йўталса, иситмаси кўтарилса, дарҳол дўхтирга олиб борамиз. Ярим кунда ҳам, ярим 
тунда ҳам. Машина керак бўлса, машина, вақт керак бўлса, вақт, пул керак бўлса, пул, таниш керак 
бўлса, таниш топилади. Нима қилиб бўлсаям, боламиз танасидаги дарддан халос бўлиши керак. 
Фарзандимиздан кўра, биз – ота-оналар кўпроқ азият чекамиз. Дилбандимиз соғайгач эса ҳамма 
ташвишлар бир зумда тарқайди, хотиржам тин оламиз. 
Аммо фарзандимиз ахлоқи дардга чалинса, қандай йўл тутамиз? Ахлоқий иситмаси кўтарилса, 
қанақа чора кўрамиз! Тили қийнашса – гап қайтарса, кўнгли айниса – ҳурматсизлик қилса, қулоғи 
оғриса – итоатсизлик қилса, уни даволашга қанчалик шошиламиз?! Тўғриси, кўпчилигимиз 
фарзандимиз ахлоқи бузилганида, масалан, онасига гап қайтарса, қўшнига ўқрайса, ѐлғон сўзласа, 
танасига зирапча кирганчалик ташвишланмаймиз. Ҳолбуки, маънавий дард жисмоний дарддан оғир 
бўлса оғир, асло енгил эмас. Шундай экан, фарзанди оѐғи чўлоқ, қўли маймоқ, тили соқов, кўзи ғилай 
бўлишини истамагани каби, ҳар бир ота-она зурриѐтларининг маънавий-руҳий-ахлоқий томондан ҳам 
салоҳиятли бўлиши учун вақтида қайғуриши керак. 
МУЛОҲАЗА 
Фарзандингизни моддий неъматларга кўмиб ташлашингиз мумкин, лекин буларнинг ҳеч 
қайсиси фарзанднинг етук инсон бўлишига кифоя қилмайди. 
ФОНИЙ ДУНЁ ҚАЙҒУСИ 
Ҳаммамиз келажак ҳақида ўйлаймиз, эртанги кун учун ташвиш чекамиз. “Болаларни ўқитиш, 
уйли-жойли қилиш керак. Буларнинг барчасига қандай пул топаман”, деб қайғурамиз. Ҳозир 
барчанинг муаммоси тахминан шундай. Ўзимизни, болаларимиз келажагини ўйлаб тиним билмай 
ишлаймиз. Ҳар қанақа имкониятлардан фойдаланамиз, таниш-билишларни ишга соламиз. Бу 
машаққатларнинг барчаси эртанги кун учун. Аммо биз ўйлаѐтган бу келажак қабргача давом этадиган 
қисқагина вақтни ўз ичига олади. Қабрдан кейин ҳам ҳаѐт бор. Шу ҳақида ҳеч ўйлаб кўрганмисиз? 
Фарзандларимиз келажакда яхши яшасин, деб қўлимиздан келган барча ишни қиламиз, қанча 
маблағ керак бўлса топамиз, жигарбандимиз саодати учун ҳеч нарсани аямаймиз. Буларнинг барчаси 
болаларимизнинг фоний дунѐдаги ҳаѐтлари учун... Фарзандларимизга муҳаббат фақат беш кунлик 
дунѐ билан якунланмасин. Уларнинг охиратдаги аҳволи учун биз ота-оналар масъулмиз. Бу дунѐда 
иморат қуришларига ѐрдам берганимиздек, охират саройларини қуришларига ҳам кўмаклашайлик, ҳар 
қанча заҳмат бўлса, кўтарайлик. Уларга, аввало, имон калимасини ўргатайлик. Ундан кейин ҳалол-
ҳаромни, савоб-гуноҳни танитайлик. Бугун қўшнининг дарахтидан олма узиб еган боламизга унинг 
ҳаромлигини тушунтирмасак, эртага каттароқ ўғриликка қўл урмаслигига ҳеч ким кафолат 
беролмайди. Ердаги чумолиларни оѐқлари билан эзғилаѐтган боламизга бу бераҳмлик, гуноҳлигини 
уқтирмасак, вақти келиб бошқа ваҳшийликларга ҳам ўтиб кетиш хавфи бор. Чунки нафс ўрганган 
нарсасида давом этади. Халқ ичида “Ўрганган кўнгил ўртанса қўймас”, “Сут билан кирган жон билан 
чиқади” каби нақллар бежиз айтилмаган. 
Шундай экан, ўткинчи дунѐ ташвишларидан ортиб, бир оз охират ҳақида ҳам қайғурайлик, ҳар 
бир кунимизнинг маълум қисмини ўзимиз, фарзандларимиз абадий дунѐси учун сарфлайлик. Ана 
шунда халқ олдида ҳам, Ҳақ олдида ҳам юзимиз ѐруғ бўлади
45
.