1. Biologik membranalar: tuzilishi, kimyoviy tarkibi va asosiy vazifalari

17. To’qimalar haqida tushuncha. To’qimalarning tarkibiy qismi: hujayralar va hujayralararo modda. To’qimalar turlari: epitelial, ichki muhit, mushak va nerv to’qimalari.
Epiteliy to`qimasi chegaralovchi to`qima bo`lib, tana yuzasini, hazm qilish nayining, nafas va siydik chiqarish yo`llarining ichki yuzasini qoplab turadi. Jigar, me’da osti bezi va ko`pgina bezlar tarkibiga kiradi. Epiteliy to`qimasi himoya, sekretor, so`rish va ekskretor funktsiyalarni bajarishga moslashgan.
Mezenximadan hosil bo`lib, tayanch-trofik vazifani bajaruvchi, lekin tuzilishi bilan farqlanuvchi to`qimalar ichki muhit to`qimalari (tayanch-trofik, biriktiruvchi to`qima) nomi bilan ifodalanadi. Bu to`qima tarkibiga qon, limfa, siyrak va zich biriktiruvchi to`qima, retikulyar to`qima, tog`ay va suyak to`qimasi kiradi. Hamma ichki muhit to`qimalari uchun xos umumiy xususiyat – bu ularda hujayralar va hujayralararo moddalarning mavjudligidir. Ichki muhit to`qimasining qon va limfa to`qimasidagi hujayralararo modda suyuq bo`lsa, tog`ay va ayniqsa suyak to`qimalarida uning zichlashganligini kuzatish mumkin.
ICHKI MUHIT TO`QIMASI
Qon va limfa Biriktiruvchi to`qima
asl biriktiruvchi tog`ay suyak
to`qima to`qimasi to`qimasi
Mushak to`qimasi organizmining harakatga kelishini ta’minlaydi. Mushaklarning tuzilishi ularning bajarayotgan funktsiyasiga moslashgan, shakli cho`ziq, uchlari tayanch tuzilmalarga tutashgandir. Tuzilishi va bajarayotgan funktsiyasiga ko`ra silliq, ko`ndalang-targ`il (skelet), yurak mushagi va ba’zi a’zolarda uchrovchi maxsus mushak to`qimasi farq qilinadi.
Nerv to`qimasi yuqori darajada ixtisoslashgan to`qima bo`lib, to`qimalar va organizmning barcha a’zolarini o`zaro aloqada bo`lishini hamda organizmni tashqi muhit bilan bog`lanishini ta’minlayndi. Nerv to`qimasining asosiy vazifasi ta’sirotni qabul qilish, saqlash va qayta ishlash, organizmning turli sistemalarining faoliyatini uyg`unlashtirish, koordinatsiyalash kabilardan iborat.