1. Биноларни конструкциялари ҳақида умумий маълумотлар

Функционал талабларни ифодаловчи айрим назарий асосларни кў-риб ўтамиз. Бинода ёки унинг режавий элементи - хонада инсон учун оқилона шароитлар (муҳит) яратилган бўлса, бино ёки хона ўз вазифасига мувофиқ ҳисобланади. Яратилган муҳитнинг сифати бир қатор омилларга боғлиқ. Бундай омилларга қуйидагилар киради:
ички фазо - одам фаолият кўрсата олиши, турли асбоб ва жи-ҳозларни жойлаштириш, одамлар ҳаракатланиб юра олиши учун зарур бўлган жойлар (хонанинг узунлиги, кенглиги ва баландлиги);
микроиқлим - хонадаги ҳавонинг температураси, нисбий намлиги, ҳаракат тезлиги ва тозалик даражаси орқали хонада яратиладиган муҳитнинг сифатини ифодаловчи омил;
товуш режими - хонадаги эшитиш учун яратилган шароитни, унинг ёқимсиз, халақит берувчи товушлардан (шовқин) ҳимояланганлик даража-сини ифодаловчи омил;
ёруғлик режими - хоналарда ёритилганликни етарли бўлишини таъминлаш ва ёритишни тўғри ташкил қилишга боғлиқ ҳолда кўриш органларининг ишлаш шароитини белгиловчи омил;
тўсиқсиз кўриш ва кўрганни тўғри идрок қилиш - томоша залларида, дарсхоналарда яратилган муҳитнинг сифатини белгиловчи омил;
ободонлаштириш тадбирлари - бинонинг вазифасидан келиб чиққан ҳолда мухандислик ва бошқа зарур техник жиҳозлар билан таъминланганлик даражасини ифодаловчи омил.
Бу омилларнинг ҳар бири хонанинг ўлчамларини, шаклларини ва конструк-цияларини танлашга ўз таъсиринн кўрсатади. Хоналарни тўғри лойиҳалаш, одамлар бажарадиган функцияга мувофиқ равишда оқилона шароитлар яратиш учун муҳит сифатини белгиловчи барча тадбирлар кўрилиши шарт. Шунда бино ёки иншоотнинг лойиҳа ечими функционал мақсадга мувофиқ ҳисобланади.
Бинонинг техник мақсадга мувофиқлигини унинг конструктив ечими белгилайди. Бинонинг конструктив ечими механика, физика қонунларига ва кимёвий қонунларга тўла мувофиқ бўлиши зарур. Бинолар ва уларнинг алоҳида конструктив қисмларига ва элементларига бўладиган ташқи ва ички таъсирлар жуда хилма-хил (1.3-расм). Уларни куч ва куч бўлмаган (муҳит) таъсирларга бўлиш мумкин.