1. Bilet biologiya

3.Bilet biologiya
1.Viruslar. 1892- yilda rus olimi D.I.Ivanovskiy tamaki o'simli gida uchraydigan tamaki mozaikasi deb ataluvchi kasallik qo'zg'atuvchisining o'ziga xosxususiyatlarini aniqladi.Ushbu kashfiyotlar hayotning hujayra siz shakllari, ya'ni yangi fan sohasi — virusologiya (viruslarni o'rganuvchi) fanini vujudga kelishiga sabab bo'ldi.Viruslar inson hayotiga katta xavf soladi. Ular bir necha yuqumli kasalliklar (gripp, quturish, sariq kasalligi, ensefalit, qizil cha va boshqalar)ning qo'zg'a-tuvchilari hisoblanadi. Viruslar faqat hujayralarda yashaydi. Ular hujayra ichi parazitlaridir.Hujayraviy tuzilishdagi organizmlarda DNK va RNK kabi nuk lein kislotalar bo'lib, viruslarda ularning faqat biri uchrashi mum kin. Shunga ko'ra viruslar DNK yoki RNK saqlovchi guruhlarga ajratiladi. Bakteriofag, adenovirus kabi viruslar DNKga ega, en sefalit, qizamiq, qizilcha, qutirish, gripp kabi kasalliklarni keltirib chiqaradigan viruslarda RNK bo'ladi.Virus qobig'i kapsid deb ataladi.
2.Tirik organizmlar tarkibidagi turli-tuman kimyoviy moddalar xilma-xil reaksiyalar natijasida doimiy ravishda o'zgarib turadi.
Bu jarayon moddalar almashinuvi yoki metabolizm deb ataladi.Moddalar almashinuvi bir-biriga qarama-qarshi, lekin o'zaro bog'langan ikki jarayonni o'z ichiga oladi. Bular assimilyatsiya (anabolizm, plastik almashinuv) va dissimilyatsiya (katabolizm, energetic almashinuv) reaksiyalaridan iborat.Energetik almashinuv (katabolizm). Hujayrada boradigan parchalanish jarayonini dissimilyatsiya, katabolizm deb ham ata ladi. Bu jarayonida moddalarning parchalanishi, ya'ni oqsillarni aminokislotalarga, kraxmal glukozaga, yog'lar yog' kislotasi va glitseringacha parchalanadi. Dissimilyatsiya jarayonida energiyaajraladi. Bu reaksiyalarning biologik ahamiyati shundaki, ular hu jayrani energiya bilan ta'minlaydi. Har qanday harakat, plastik al mashinuv\axaaoni energiya sarfi bilan amalga oshadi.
Parchalanish reaksiyalarining yig'indisi hujayrada energiya almashinuvi yoki dissimilyatsiya deyiladi.
3.Ko'k-yashil suvo'tini mikroskopda ko'rish Ishning maqsadi. Ko'k-yashil suvo'tini mikroskopda o'rganish. Kerakli jihozlar. Mikroskop va u bilan ishlash uchun zarur jihozlar, akvarium devori yoki ko'lmak suvdan olingan suvo'tlar. Ishning borishi. 1. Akvarium devori yoki boshqa ko'lmak suv tu bidagi suvo'tlari hosil qilgan yupqa pardani nina yordamida oling.

2. 
   Undan preparat tayyorlab mikroskopning avval kichik, so'ngra katta obyektivida kuzating.
   
3. 
   Yupqa parda ingichka ko'p hujayrali iplardan tashkil topganiga e'tibor bering.
   
4. 
   Ipchalar ko'k-yashil rangda bo'lib, ularning tebranayotganligini kichik va katta obyektivlarda kuzating.
   
5. 
   Katta obyektivda har bir ipcha bir xildagi mayda yadrosiz va xloroplastsiz hujayralardan tuzilganligiga e'tibor bering.