3.Zamonaviy xotira turlari.
Xotira qurilmasi - elektron hisoblash mashinasi (EHM), raqamli
hisoblash mashinasi (RHM) va kompyuterlarning axborotlarni
qayd kilish, saqlash va operator izlaganda "qaytarib berish"
uchun moʻljallangan qismi. Asosan integral mikrosxemalardan
iborat. Xotira qurilmasida axborotlarni qayd qilishda
axborotlarni eltuvchi material (perfokarta, perfolentami mexanik
tarzda surish, magnit materiallar (magnit disk, magnit lenta va
boshqalar)ning magnit xossasini oʻzgartirish, dielektriklarda
elektrostatik zaryadlarni toʻplash, tovush
va ultratovush
tebranishlaridan foydalanish, oʻta oʻtkazuvchanlik hodisasini
qoʻllash va boshqa amallar bajariladi. Xotira qurilmasi, asosan,
oʻta operativ, operativ va tashqi qurilmalardan iborat boʻladi.
Axborotlarni izlash usuliga koʻra, adresli (har bir xotira uyasiga
zarur raqam qoʻyiladi va axborot aniq bir adres boʻyicha
izlanadi) hamda assotsiativ (axborotlar alomatlar yigindisi
boʻyicha izlanadi) Xotira qurilmasi farqlanadi. Xotira
qurilmasining axborotlar oʻchmaydigan (diod matritsalar,
perfolentalar va boshqalardagi axborotlar) va oʻchadigan
(magnit eltuvchilar, ferromagnit oʻzaklar va boshqalardagi
axborotlar) turlari bor. Xotira qurilmasining asosiy ish
koʻrsatkichi birligi bit yoki bayt (8 bit)da oʻlchanadigan sigʻim,
yaʼni bir vaqtda Xotira qurilmasida joylashishi mumkin boʻlgan
belgilar soni. hujayrasi (uyasi) — neytronlar mavjud boʻlib,
ularning har biri xotira hujayrasi (uyasi)ni tashkil qiladi.
Kompyuterning "miyasi" — mikroprotsessor maʼlumot yoki
dasturlarni aynan xotiradan oladi va natijalarni unga qayd kiladi.
Kompyuter diskdan maʼlumotlarni "oʻqib", maxsus qismida
saqlaydi va ish jarayonida undan bevosita foydalanib turadi. Ana
shu maxsus kiyem operativ xotira deb ataladi. Kompyuterning
imkoniyatlari operativ xotira sigʻimiga bogʻliq.
Kompyuterda
operativ xotira 1 Mbayt yoki undan kichik boʻlsa, u faqat MS
DOS OT muhitida, agar 4 Mbayt boʻlsa,
MS DOS OT,
Windows 3.1 muhitida, 32 Mbayt va undan katta boʻlsa, lokal
tarmoqdar (internet, elektron pochta — Email) da
ishlashimumkin. Koʻpchilik kompyuterlarda operativ xotira
orasiga qoʻshimcha KEShxotira oʻrnatiladi. Koʻp ishlatiladigan
maʼlumotlar ana shu xotiraga kayd kilinadi. IBM PC
kompyuterida yana xotiraning BIOS (doimiy xotira) va CMOS
(yarim doimiy xotira) turlari mavjud. Ularda kompyuter
qurilmalarini tekshirish dasturlari, operatsion tizimni yuklash va
kompyuter qurilmalariga xizmat koʻrsatish
vazifalarini bajarish
dasturlari saqlanadi. Elektron texnikasining rivojlanishi, bionika
yutuqyaaridan samarali foydalanish tufayli sigʻimi inson
miyasi
sigʻimiga yaqinlashib qoladigan Xotira qurilmasi yaratishga
muvaffaq boʻlindi. Bundan bir necha o‘n yil oldin “flesh” xotira
to‘g‘risida faqatgina tajribali kompyuter foydalanuvchilari
bilishardi. Chunki u paytlarda flesh xotira modullari shaxsiy
kompyuterlarda, asosan, PCI shinali 486 prosessorli
kompyuterlarda ilk bora ishlatila boshlangan edi. Ammo
bugunga kelib bunday xotira modullari nafaqat kompyuter
texnikalarida balki mobil aloqa telefonlarida (telefon
raqamlarini saqlab qolish, so‘zlashuv vaqtini
hisoblash va
boshqa funksiyalarni bajarishda), raqamli diktofonlarda (ovozni
saqlash va qayta eshitish), mp3-pleyerlarida (musiqiy
formatdagi fayllarni saqlash va qayta eshitish), aloqa
kommunikasiya raqamli modemlarida, raqamli fotokameralarda
(fotosuratlarni saqlab qolish va ko‘rish), video kameralarda
(video formatdagi axborotlarni saqlash, ko‘rish va eshitish)
axborotni samarali saqlash va uzatishda qo‘llanilmoqda.
Ularning qo‘llanish sohasi
kun sayin yanada kengayib
bormoqda. Flesh-xotira o‘zi nima? Flesh-xotira (inglizcha flash-
memory) — bu yarim o‘tkazgichlar (integral mikrosxemalar)
asosida yaratilgan, axborotning saqlanishi uchun qo‘shimcha
energiya talab qilmaydigan (energiya faqat axborotni yozishda
ishlatiladi), ma’lum bir o‘lchamdagi axborotni dasturiy yozish
sikli cheklangan, axborotni dasturiy qayta o‘qib olish sikli
cheklanmagan, axborotni dasturiy yo‘llar bilan uzatish uchun
mo‘ljallangan ixcham o‘lchamdagi zamonaviy xotira qurilmasi
hisoblanadi. Flesh xotira modullari formati xilma-xil va ma’lum
bir o‘lchamga ega bo‘lgan axborotlarni dasturiy yo‘l bilan yozib
saqlash va qayta o‘qish imkonini beradi. Flesh xotira
modullariga axborotni qayta-qayta yozish
sikllari soni
cheklangan (odatda 10 ming siklgacha) bo‘ladi. Flesh-xotira
modullari boshqa axborot yozib saqlash qurilmalarga nisbatan
axborotni qayta-qayta yozishlar soni chegaralangan bo‘lishiga
qaramasdan, oddiy disketa yoki CD-R, CD-RW disklariga
nisbatan chidamliligi, ishonchliligi
va ixchamligi bilan ajralib
turadi.
