1. axborot xavfsizligi tahdidlari

Axborot xavfsizligi - bu jamiyat va shaxsning axborot muhitini himoya qilish choralari majmui.

AXBOROT TAHDIDLARI
Tashqi va ichki omillar inson va jamiyat uchun axborot tahdid manbalari bo'lishi mumkin (1.1 -rasm).

Guruch. 1.1. Rossiya uchun asosiy axborot tahdidlarining manbalari
Rossiyaga asosiy tashqi tahdidlarning manbalari:
♦ sohasidagi jahon yutuqlariga kirishga qarshi bo'lgan davlatlar siyosati axborot texnologiyalari;
♦ "axborot urushi", mamlakatda axborot muhitining ishlashini buzish;
♦ milliy manfaatlarga qarshi qaratilgan jinoiy faoliyat.
Rossiyaga asosiy ichki tahdid manbalari:
♦ axborotlashtirish darajasi bo'yicha dunyoning etakchi davlatlaridan ortda qolish;
♦ axborot va telekommunikatsiya texnologiyalari ishlab chiqarishda elektron sanoatidan texnologik orqada qolish;
♦ axborot muhitida ishlashga to'sqinlik qiladigan fuqarolarning ta'lim darajasining pasayishi.
Axborot xavfsizligiga tahdidlarni qasddan bo'lish mumkin. ruxsatsiz kirish) va tasodifiy (1.2 -rasm).

Guruch. 1.2. Axborot tahdidlarining asosiy turlari
Qasddan qilingan tahdidlar ko'pincha ruxsatsiz kirish, hujum, hujum deb ataladi. Bu tahdidlar insoniy harakatlar bilan bog'liq bo'lib, ularning sabablari bo'lishi mumkin: o'z qobiliyatlarini tasdiqlash (xakerlar), ularning hayotiy holatidan norozilik, moddiy qiziqish, o'yin-kulgi va boshqalar. Mana, kompyuter tizimlari uchun mumkin bo'lgan qasddan qilinadigan tahdidlar:
♦ axborot o'g'irlanishi: hujjatlar va fayllarga ruxsatsiz kirish (ma'lumotlarni ko'rish va nusxalash), kompyuter va saqlash vositalarini o'g'irlash, ma'lumotlarni yo'q qilish;
♦ tarqatish kompyuter viruslari;
♦ uskunaga jismoniy ta'sir: uskunaning o'zgarishi, aloqa kanallariga ulanish, ommaviy axborot vositalarining shikastlanishi yoki yo'q qilinishi, magnit maydoniga ataylab ta'sir qilish.
Kompyuter tizimidagi qasddan tahdidlar axborotga kirish kanallari orqali amalga oshirilishi mumkin:
♦ xodimning kompyuter ish stantsiyasi;
♦ kompyuter tizimi administratorining kompyuter ish stantsiyasi;
♦ tashqi xotira muhiti (disklar, lentalar, qog'oz muhiti);
♦ tashqi aloqa kanallari.
Eng jiddiy tahdid kompyuter viruslaridan kelib chiqadi. Har kuni 300 tagacha yangi virus paydo bo'ladi. Viruslar bir necha soat ichida butun dunyo bo'ylab tarqalib, milliy chegaralarni hurmat qilmaydi. Kompyuter viruslarining zarari turlicha bo'lishi mumkin: monitor ekranida paydo bo'ladigan begona yozuvlardan tortib, zararlangan kompyuterdagi ma'lumotlarni o'g'irlash va o'chirishgacha. Va shunga o'xshash bo'lishi mumkin tizim fayllari operatsion muhit, shuningdek, foydalanuvchi uchun ma'lum qiymatga ega bo'lgan ofis, buxgalteriya hisobi va boshqa hujjatlar. 2003 yilda viruslardan moliyaviy zarar 12 milliard dollarga baholandi.
Zararli dasturlar orasida troyan otlari alohida o'rinni egallaydi, ularni egasiga sezdirmasdan o'z kompyuteriga o'rnatib ishga tushirish mumkin. Troyan otlarining turli xil variantlari ekran tarkibini ko'rish, klaviaturadan kiritilgan buyruqlarni ushlab turish, parollar va fayllarni o'g'irlash, o'zgartirish va h.k.
2. ELEKTRON TA’LIM TIZIMI VA UNING AHAMIYATI

Hozirgi davrda ta‘limning elektron shakli jadal rivojlanib borayotganligining guvohi bo‘lmoqdamiz. Bu holat elektron ta‘lim tizimi va ko‘plab boshqa ishlab chiqarish vositalarining paydo bo‘lishiga sabab bo‘ldi. Elektron ta‘lim tizimi foydalanuvchiga o‘quv materiallari va ulardan olingan bilimlarni test topshiriqlaridan foydalanib, tekshirish imkoniyatini taqdim etadi. Zamonaviy talablarga muvofiq, o‘quv jarayoni murakkablashib borayotgan bir vaqtda, ta‘limda o‘quv vositalaridan foydalanish o‘zlashtirishni osonlashtirib, qiziqarlilik jihatini oshirmoqda.

Elektron ta‘lim texnologiyasining rivoji elektron o‘qitish tizimida ta‘lim strategiyasining tuzilishi va har bir o‘quvchi uchun o‘quv materiallarini yakka tartibda taqdim etish kabi imkoniyatlarni bermoqda. Shunga muvofiq ishlab chiqarishga sarf-xarajatlar, doimiy talablarning o‘sishi va elektron ta‘lim tizimini amalga oshirishda zaruriy baholash va boshqarish sifatlari shakllandi. Hozirgi avtomatlashtirilgan ta‘lim tizimi sifatini baholash uslublari o‘qish jarayoni natijalari nuqtai nazaridan, o‘qitish tizimlarini baholashga, shuningdek, ushbu uslublar umumiy bo‘lib, paydo bo‘lgan va elektron ta‘lim tizimi hayot siklining turli bosqichlari sifatini boshqarishga yetarli darajada imkon bermaydi.
Shu sababli ham elektron ta‘lim tizimi sifatini baholash mezonlari va usullari o‘qitish jarayoni sifatini boshqarishni amalga oshirishga imkon beruvchi, joriy etish va foydalanish bosqichlarini ishlab chiqish zarur. O‘qitishning barcha
xususiyatlari mujassamlangan ishlanmaning uslubi va o‘rganilayotgan fan bo‘yicha o‘quvchilarning o‘zlashtirgan bilimlarini baholashda darajalarga ajratish tizimining ishlashi hamda o‘lchov xususiyatlarini aniqlashtirish zarurati yuzaga keladi. Mazkur qoidalar birinchi navbatda, tizim bilan uning ishlash natijalari bo‘yicha o‘qitish modelining o‘zidagi o‘zgarishlarni kuzatishni talab etadi.
O‘qitish modeli quyidagi: ta‘lim maqsadi haqida; o‘quv kursi doirasida o‘rganuvchining bilimi haqida (o‘quv kursining joriy holati); nazorat savollari va vazifalar tanlovi hamda o‘quv materiallarini uzatish asoslari haqida; o‘quvchilar bilan ishlash natijalari bo‘yicha o‘qitish modelining o‘zgarishi qoidalari haqida axborotlarni jamlashi kerak. Har bir o‘rganuvchiga tizimning boshlang‘ich sozlanishni ajratish va o‘rganuvchi bilan kelajakda ishlash uchun baza paydo qilishda ko‘plab o‘quv materiallari va tizim bilan ishlashda o‘ziga maqsad berilgan bo‘lishi zarur. Keng tarqalgan o‘qitish modellari quyidagi: overleyli; har xillilik; o‘zgarishlilik jihatlaridan iborat.
Bunday modellarni qurishda ikki asosiy yo‘nalishni ajratib ko‘rsatish mumkin. Ekspert o‘qitish tizimlaridagi o‘qitish modellari mazmunida o‘rganuvchilar bilan tizim muloqoti jarayonini boshqarish xususiyatlari ahamiyatiga asoslangan barcha qoidalar va ko‘rsatkichlar majmuasi tushuniladi. Boshqa turdagi o‘qitish tizimlaridagi o‘qitish modellarida o‘qitilayotgan fan bo‘yicha o‘quvchilarning o‘zlashtirish darajasini ajratish va o‘quvchilarning tizim bilan ishlash ko‘rsatkichlari majmuasi tushuniladi. Shunga qaramay, o‘qitish modelini ko‘rsatkichlar majmui sifatida tushunish – bu juda ham tor tushuncha bo‘lgan bo‘lardi.
Ekspert o‘qitish tizimlarida bu qoidalar ushbu soha mutaxassislari bilan o‘quvchilar muloqotining yuqori sifatda imitatsiya qilishga imkon beruvchi aniq dasturiy ta‘minotiga bog‘liq. Biroq adaptiv o‘qitish tizimlari aniq dasturiy ta‘minotga mo‘ljallangan bo‘lmasligi mumkin, chunki o‘qitish modelida ko‘rsatilgan qoidalar boshqacha bo‘lishi kerak. Birinchi navbatda, bu qoidalarga muvofiq tizim bilan ishlash natijalari bo‘yicha o‘qitish modeli o‘z o‘zgarishlarini namoyon etishi kerak. Bu o‘qituvchilarga mazkur modellarni shakllantirishni boshqarishga, shuningdek, dasturlashni algoritmik sozlanishlarsiz amalga oshirishga imkon beradi.
O‘quv materiallarini o‘zlashtirish modeli. O‘quv materiallarini o‘zlashtirish modeli mavzuning qanday izchillikda o‘rgatish va ular orasida mantiqiy bog‘liqlikni aks ettiradi. O‘quv kursini loyihalashning boshlang‘ich bosqichlarida o‘quv materialini o‘rganishni rejalashtirish uchun alohida o‘quv elementlari ishlab chiqiladi. Model tarkibi - o‘quv elementlarining mantiqiy bog‘liqligi va matritsa tartibli munosabatlarga, o‘quv elementlarini o‘rganish izchilligiga o‘quv elementlari mantiqiy aloqasi chizmasiga asoslangan. Mazkur model quyidagi to‘rt bosqichdan iborat:
o‘quv elementlarining matritsa tartibli munosabatini shakllantirish;
o‘quv elementlari ro‘yxati ko‘rinishida o‘quv materiallarini o‘rganish ketma-ketligini tizim va matritsa tartibli munosabatda ishlab chiqish;
o‘quv elementlarining mantiqiy matritsali bog‘liqligini shakllantirish;
o‘quv elementlarining mantiqiy bog‘liqligi chizmasini tuzish.
Pedagogik testlash modeli. Pedagogik testlash modeli o‘rganuvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarini
baholashda qo‘llaniladi. Bu sohada ko‘p tarqalgan modellar quyidagilardan iborat:
klassik;
murakkab vazifali klassik model;
murakkabligi ortib boruvchi model;
o‘zlashtirish darajalari bo‘yicha vazifalarni ajratish modeli;
vazifalarga javob berish vaqtini hisoblash modeli;
testga chegaralangan vaqt bo‘yicha model;  moslashuvchan model;
ssenariy bo‘yicha model.
Model kombinitsiyalangan bo‘lishi mumkin. Masalan: vazifalar murakkabligi va vazifaga javob berish vaqti bilan birga, klassik model; test vaqti chegaralangan model bilan vazifalar murakkabligi ortib boruvchi model; vazifaga javob berish vaqti hisobli va adaptiv model; noaniq matematika va vazifaga javob berish vaqti hisobli model; vazifalar murakkabligi hisobli va o‘zlashtirish darajalari bo‘yicha vazifalar taqsimlangan model va boshqalar..
Axborot kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) taraqqiy etishi bilan hayotimizni qulayliklar bilan boyitish maqsadida taqdim etilayotgan tejamkor va ishonchli imkoniyatlardan biri «Elektron hukumat» tizimining joriy etilishidir. Ma’lumki, «Elektron hukumat» tizimi jahon amaliyotida o‘zining afzalliklarini namoyon etib ulgurgan tizim hisoblanadi. O‘zbekistonimizda ham keng miqyosda rivojlanib borayotgan mazkur tizim mamlakatimiz davlat hokimiyati organlari, biznes sohasi, ayniqsa, fuqarolarga turli davlat xizmatlarini ko‘rsatish bilan axborot xizmatini taqdim etadi. Mazkur dolzarb masala haqida batafsil ma’lumotlar olish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo‘mitasi huzuridagi “Elektron hukumat” tizimini rivojlantirish markazi direktori Sherzod Habibullaxo‘jayevga savollar bilan murojaat etdik.
— «Elektron hukumat» tizimini rivojlantirish markazining asosiy vazifalari nimalardan iborat?
— O‘zbekiston Respublikasi Aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo‘mitasi huzuridagi «Elektron hukumat» tizimini rivojlantirish markazi (keyingi o‘rinlarda markaz) «Elektron hukumat» tizimi borasida jahondagi rivojlanish odimlari hamda xorijiy mamlakatlar tajribasini tahlil qilish va tadqiq etish asosida takomillashtirish va yanada rivojlantirishning strategik yo‘nalishlarini ishlab chiqish maqsadida tashkil etilgan.
Bundan tashqari, markaz davlat organlarida foydalaniladigan ma’lumotlar bazasi va axborot-resurslarini loyihalashtirish, ishlab chiqish va mujassamlashtirish mexanizmini nazarda tutadigan «Elektron hukumat» tizimini shakllantirishga yagona texnologik yondashuvni ta’minlashi, loyihalarini amalga oshirishni ta’minlovchi me’yoriy-huquqiy bazaning tashkil etilishiga yordam berishi zarur. Markazning muhim vazifalaridan yana biri davlat organlari faoliyatining funksional va operatsiya jarayonlarini tizimli asosda qayta tashkil etish, davlat xizmatlari ko‘rsatish bilan bog‘liq biznes jarayonlarini boshqarishning innovatsion mexanizmlarini joriy etish, takomillashtirish va optimallashtirish bo‘yicha takliflar tayyorlashdan iboratdir. Shuni ham ta’kidlash lozimki, markaz «Elektron hukumat» tizimining samarali joriy etilishi uchun amaldagi me’yoriy-huquqiy bazani takomillashtirish bo‘yicha tahlil va takliflarni tayyorlaydi.
Shu bilan birga, markaz tizimli monitoring o‘tkazish, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish holati va rivojlantirishga baho berish, jumladan, axborot tizimlari va resurslaridan foydalanish samaradorligini o‘rganish, shuningdek, «Elektron hukumat» tizimi doirasida davlat organlari faoliyatiga AKT’ni joriy etishning samaradorligini baholashning reyting tizimini yuritish ishlarini olib boradi.
Bundan tashqari, «Elektron hukumat» tizimi loyihalarini amalga oshirishda interaktiv davlat xizmatlarini taqdim etish va foydalanish samarali tayanch ko‘rsatkichlari usullarini ishlab chiqish ham markazning muhim vazifalaridan hisoblanadi. Yana shuni ham ta’kidlash zarurki, O‘zbekistonda elektron hukumat tizimini joriy etish: interaktiv xizmatlar imkoniyatini taqdim etish; hokimiyat organlari hisobotlarining ochiq-oydinligi; xizmatlarga ulanishning qulayligi va individuallashtirilganligi; siyosiy jarayonlarda fuqarolar ishtirokining axborotlashganligi va natijaliligi; axborotlarning erkin almashinuvi; aholi va biznes sohasiga davlat xizmatlari ko‘rsatishni optimallashtirish; fuqarolar o‘z-o‘ziga xizmat imkoniyatlarini qo‘llab-quvvatlash va kengaytirish; mamlakat rahbariyatining barcha saylovlar hamda davlat boshqaruvi jarayonlarida ishtiroklari darajasini oshirish va boshqalarni yanada yaxshilashga qodir davlat boshqaruvining mukammal elektron apparatini yaratishdan iborat.

— O‘zbekiston Respublikasi Aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo‘mitasi huzuridagi «Elektron hukumat» tizimida har biri o‘z vazifalariga ega bo‘lgan, bir necha bo‘limdan tashkil topgan quyidagi yettita departament mavjud:

Strategik rejalashtirish va prognozlash departamentining vazifalari — «Elektron hukumat» tizimini joriy etish va yanada rivojlantirish rejalarini tuzish, zamonaviy va xalqaro tendensiyalarning tayanch rivojlanish yo‘nalishlarini belgilash, shuningdek, tizimni samarali joriy etishga ta’sir etuvchi dalillarni jamlash va tahlil etish, maxsus tadqiqotlarni tayyorlashdan iborat.
Operatsion va funksional jarayonlarini optimallashtirish departamenti mavjud jarayonlar bo‘yicha tahlil o‘tkazish hamda davlat va xo‘jalik boshqaruv organlari faoliyati jarayonlari operatsion va funksional jarayonlarini tizimli optimallashtirish bo‘yicha takliflar ishlab chiqish, «Elektron hukumat» tizimini joriy etish doirasida aholi va tadbirkorlik subyektlariga davlat xizmatlarini ko‘rsatishni takomillashtirish bo‘yicha takliflar tayyorlash, shuningdek, interaktiv davlat xizmatlarini ko‘rsatish va foydalanishda samarali ko‘rsatkichlarni aniqlash usullarini ishlab chiqish bilan shug‘ullanadi.
AKT’ni joriy etish holatini tahlil etish va holatini baholash departamentining asosiy vazifalariga: davlat va xo‘jalik boshqaruv organlari, mahalliy hokimiyat organlari, shuningdek, mintaqalarda AKT joriy etilishi holatining monitoringi, davlat va xo‘jalik boshqaruv organlariga AKT joriy etilishi holatini tahlil etish va baholash kiradi.
Elektron hukumat axborot tizimini rivojlantirish departamenti majburiyatlariga elektron hukumat arxitekturalarini va axborot tizimlari majmuasini rivojlantirish, shuningdek, axborot tizimlarida ekspertiza o‘tkazish vazifalari kiradi.
Navbatdagi bo‘linma — Elektron hukumat axborot-resurslarini rivojlantirish departamenti — elektron hukumat ma’lumotlar bazasini markazlashtirish, idoraviy axborot-resurslari, shuningdek, interaktiv xizmatlar yagona portalini rivojlantirish bilan shug‘ullanadi.
Mintaqalarda «Elektron hukumat» tizimini rivojlantirish departamenti — kompyuterlashtirish markazlarini muvofiqlashtirish va mintaqalarda foydalanuvchilarni qo‘llab-quvvatlash markazlarini rivojlantirish ishlari bilan shug‘ullanadi.
Bulardan tashqari, markaz tarkibida Ixtisoslashgan tuzilmaviy bo‘linmalar faoliyatlarini muvofiqlashtirish departamenti ham faoliyat yuritadi, uning majburiyatlariga davlat organlari va xo‘jalik boshqaruv organlari, shuningdek, mahalliy hukumat organlari maxsus bo‘linmalarining faoliyatlarini muvofiqlashtirish kiradi. Yuqorida sanab o‘tilgan departamentlardan tashqari, Markaz tuzilmasiga moliyaviy, xalqaro, shuningdek, boshqa bo‘lim ma’muriy xodimlari xizmatlari ham kiradi.
Markaz xodimlari tarkibi — juda xilma-xil bo‘lib, ham ko‘p yillik tajribaga ega, ham yosh mutaxassislardan tashkil topgan. Markazni malakali xodimlar bilan to‘liq ta’minlash uchun hozirgi vaqtda 500dan ortiq nomzod-izlanuvchilar rezyume (ma’lumotnomalari) ko‘rib chiqilmoqda. Hozirgi davrda markazda 74 nafar xodim faoliyat yuritadi. Ulardan, 5 nafari «Iste’dod» Respublika Prezidenti jamg‘armasi granti sohiblari, bir xodimimiz O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat Boshqaruvi Akademiyasining doktorlik ilmiy darajasi izlanuvchisi, 2 nafar xodim Toshkent axborot texnologiyalari universiteti hamda Jahon iqtisodiyoti va diplomatiyasi universiteti doktorlik ilmiy darajasi izlanuvchilaridir, 35 nafar xodim magistr, 36 nafari bakalavr darajasiga ega mutaxassis, 10 nafar xodim AQSH, Buyuk Britaniya, Janubiy Koreya, Germaniya, Avstraliya, Shveytsariya, Rossiya kabi xorijiy mamlakatlar oliy ta’lim muassasalarida tahsil olgan mutaxassislar, shuningdek, 10 nafari chet ellarda malaka oshirganlik sertifikatiga ega xodimlardir.
Shuni ham ta’kidlash zarurki, markaz malakali xodimlarni saralab olishga yo‘naltirilgan o‘z ishlarini davom ettirib, Toshkent shahridagi 12ta yetakchi oliy ta’lim muassasalari, xususan, Jahon Iqtisodiyoti va Diplomatiyasi Universiteti, Toshkentdagi Xalqaro Vestminster Universiteti, Toshkentdagi Menejmentni rivojlantirish Singapur instituti va boshqa OTMlarning bitiruvchi hamda magistrlari bilan uchrashuv-suhbatlar o‘tkazmoqda. Mazkur oliy ta’lim muassasalari bitiruvchilaridan ko‘plab rezyume (obyektivkalar) qabul qilingan. Ularning safidan munosiblarini saralab olish hamda kelgusida Toshkent axborot texnologiyalari universiteti qoshidagi «Elektron hukumat» o‘quv markazida malaka oshirishlarini rejalashtirganmiz. Shundan keyin muvaffaqiyat bilan attestatsiyadan o‘tgan talabgorlarni ishga qabul qilish uchun suhbatga taklif etiladilar.
— Markaz faoliyati, dastlabki natijalar borasida so‘z yuritsangiz.
— Markaz tashkil etilganiga ko‘p bo‘lgani yo‘q, biroq shunga qaramay, talaygina ishlar amalga oshirildi. Sohaga oid qonunchilik-me’yoriy bazasi shakllantirildi va yanada takomillashtirish bo‘yicha faol ishlar olib borilmoqda. Davlatimiz tomonidan 2013–2020 yillarda O‘zbekiston axborot-kommunikatsiya tizimlarini kompleks rivojlantirish dasturi qabul qilinib, unda aholining davlat hokimiyati organlari bilan elektron shaklda o‘zaro aloqalarda bo‘lishini ta’minlash, davlat boshqaruvi tizimida «yagona oyna» tamoyilini joriy etish bo‘yicha vazifalar belgilandi. «Elektron hukumat» axborot tizimlarini va ma’lumotlar bazasi komplekslarini yaratish bo‘yicha tadbirlar belgilab berildi. «Elektron hukumat» tizimini joriy etish bo‘yicha taklif etilgan choralar samaradorligini baholash uchun davlat organlarida interfaol xizmatlarning turli sohalari va yo‘nalishlari bo‘yicha maqsadli ko‘rsatkichlar va indikatorlar ishlab chiqildi.
Bundan tashqari, vazirliklar va idoralar tomonidan kelishish uchun Aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo‘mitasiga taqdim etilgan Davlat rahbariyati va Hukumati darajasida qabul qilinadigan me’yoriy-huquqiy hujjatlar loyihalari har tomonlama o‘rganildi hamda «Elektron hukumat to‘g‘risida»gi Qonun loyihalari bo‘yicha takliflar taqdim etildi. Hozirgi davrda hujjat idoralararo ishchi guruh tomonidan ko‘rib chiqish uchun taqdim etilgan; «Elektron tijorat to‘g‘risida»gi Qonun; O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Jismoniy va yuridik shaxslarga davlat xizmatlarini taqdim etish bo‘yicha «yagona oyna» mar-kazlari faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida»gi Farmoni; O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2013-yil 25-noyabrdagi «Tadbirkorlik subyektlarini Internet tarmog‘i orqali davlat ro‘yxatidan o‘tkazish mexanizmini joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi 312-sonli Qarori va qator boshqa hujjatlar.
Davlat organlari faoliyati funksional va operatsion jarayonlarini qayta tashkil qilish, shu jumladan, davlat xizmatlarini taqdim etish bilan bog‘liq bo‘lgan biznes-jarayonlarini boshqarishni yaxshilash, takomillashtirish va innovatsion mexanizmlarini joriy etishga qaratilgan ishlar faol olib borilmoqda. Barchaga ma’lumki, elektron hukumat tizimini yaratish kam vaqt sarflab, yanada samarali boshqaruvni ta’minlash bilan birga, jamiyat hamda hukumat o‘rtasidagi aloqalarni tubdan o‘zgartirishni ham ta’minlaydi.
Hozirgi holatga kelib, Markaz xodimlari tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Bosh Prokuraturasi bilan hamkorlikda Toshkent shahri yo‘lovchi transporti ishini tashkil etish tizimini takomillashtirish bo‘yicha ishlar boshlab yuborilgan. Xususan, «8-Avtosaroy» OAJ ish jarayonini maqsadli o‘rganish o‘tkazildi. Ish jarayonlarini o‘rganish natijalari bo‘yicha aholiga ko‘rsatilayotgan xizmatlar sifatini yaxshilash va boshqaruv tizimini yaxshilash bo‘yicha takliflar va tavsiyalar bilan Axborot-tahliliy ma’lumotnoma taqdim etildi. O‘zbekiston Respublikasi Bosh Prokuraturasi ushbu hujjatni «Toshshahartransxizmat» tizimi boshqa avtoparklarida hisobga olish uchun va xulosalari hamda tavsiyalaridan amaliy foydalanishni tavsiya etdi.
Shu bilan birga Markaz xodimlari tomonidan AKT’ni rivojlantirish va Davlat bojxona qo‘mitasi (DBQ) va «Toshkent-tovar» (TIY tovar posti) tashqi iqtisodiy faoliyat bojxona postida eksportni bojxona rasmiylashtirish amallarini maqsadli o‘rganish o‘tkazildi.
Bundan tashqari, hozirga kelib, Markaz tomonidan «Yergeodezkadastr davlat qo‘mitasi» xodimlari bilan hamkorlikda ko‘chmas mulkka huquqlar o‘zgarishini davlat ro‘yxati xizmatlari operatsion jarayonlarini o‘rganish va yaxshilash bo‘yicha tadbirlar ishlab chiqish ishlari yakunlandi va «O‘zbekenergo» DAK hamda Davlat arxitektura va qurilish qo‘mitasi bilan hamkorlikda yer uchastkalari berish, qurilishga ruxsat berish hamda elektr quvvati ta’minoti obyektlariga ulanish masalalarini o‘rganish davom ettirilmoqda.
Davlat hokimiyati organlari faoliyatida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining joriy etilishi holati va rivojlantirilishini tizimli monitoring qilish doirasida, Markaz xodimlari tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2013-yil 31-dekabrdagi Qarorining bajarilishi yo‘lida yilning 1-choragi bo‘yicha 123ta ixtisoslashtirilgan davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari tizimi bo‘limlari hamda mahalliy hukumat organlarida davlat hokimiyati axborot faoliyatini joriy etish va rivojlantirish holatini baholash o‘tkazilib, unda axborot tizimlari va resurslarini joriy etish hamda axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish samaradorligini reytingli baholash tizimining joriy etilishi o‘rganildi.
Elektron hukumat arxitekturasini hamda axborot tizimlarini rivojlantirish va axborot tizimlari ekspertizasini o‘tkazish yo‘nalishi bo‘yicha qator ishlar olib borilmoqda. Markazga kelishuv bo‘yicha texnik loyihalar, texnik topshiriqlar, TIA va OTIH, konsepsiyalar va takliflar kelib tushadi, xodimlar tomonidan ularning ekspertizasi o‘tkaziladi va ular bo‘yicha ko‘rsatmalar hamda takliflar ishlab chiqiladi. Ular orasida EHAT «E-hujjat» versiyasini yaratish, mobil qurilmalarda «E-XAT» dan foydalanish uchun; yangi ish o‘rinlarini yaratish bo‘yicha «Newjob» hisobot yuritishning avtomatlashtirilgan axborot tizimi kabi va ko‘plab boshqa loyihalarni ko‘rsatish mumkin.
3.ELEKTRON HUKUMAT TIZIMI VA UNING AHAMIYATI