1. Atmosferaning va yer yuzasining issiqlik me'yori. Issiqlik mintaqalari

Harorat inversiyalari. Yuqoriga ko’tarilgan sari haroratning asta-sekin pasayib borishi troposferaning umumiy xususiyatidir. Ba’zan shunday bo’ladiki, yuqoriga ko’tarilgan sari harorat pasaymaydi yoki, aksincha, ko’tariladi. Yer yuzasidan yuqoriga ko’tarilgan sari haroratning ortib borishiga harorat inversiyasi deyiladi. Haroratning ko’tarilishi kuzatiladigan havo qatlamining qalinligiga qarab, inversiyalar qalinligi bir necha metrga yetadigan yer yuzasi inversiyasiga va 2-3 km ga boradigan erkin atmosfera inversiyasiga bo’linadi. Haroratning ortiqligi yoki inversiya kat- taligi 10°S ga yetishi va undan ham ortishi mumkin. Troposfera qatlamlarga bo’linib qoladi, bir xil havo massasi boshqasidan inversiya qatlami bilan ajraladi. Yer yuzasi inversiyalari vujudga kelishiga ko’ra radiasion, advektiv, orografik va qor inversiyalariga bo’linadi. Inversiyani vujudga keltiradigan jarayonlar birgalikda ta’sir ko’rsatishlari natijasida ko’pincha inversiya aralsh tipli bo’ladi. Bunday ma’lumotlar xar bir sutkaning o’rtacha ko’rsatkichiga nisbatan qanchalik sovuq yoki iliq ekanligini aniqlash uchun kerak.
Kuzatish olib borilgan xar bir vatq - sutka, oy, yil va ko’p yillik harorat absolyut minimumlari va maksimumlari. Butun yer yuzasi uchun absolyut minimum harorat Antarktidadagi Vostok stansiyasida 1960 yili avgust oyida kuzatildi. U -88,3°S ga teng. Shimoliy yarim shar uchun absolyut minimum -68°S ga teng 1933 yil fevralda Oymyakonda kuzatilgan. Moskva uchun absolyut minimum -41°, Leningrad uchun 1746 yili -44,5°, 1940 yili 41,5°S bo’lgani aniqlangan. Butun yerdagi eng yuqori harorat 1922 yil sentyabrda Tripolida (+ 58°S) qayd qilingan. Haroratlar o’zgarishi - amplitudalarni har qanday vaqt uchun (sutka, oy, yil va h. k.) hisoblab chiqarish mumkin. Sutka davomida ob-havoning o’zgarishini ko’rsatuvchi sutkalik amplitudalar bilan yilning eng iliq oyi bilan eng sovuq oyi o’rtasidagi farqni bildiruvchi yillik amplitudalar ko’zga eng yaxshi tashlanadigan ko’rsatkichlardir.
Yer yuzasida issiqlikning taqsimlanishi. Agar geografik qobiqning issiqlik rejimi quyosh radiasiyasining yutilishi va nur tarqatilishigagina bog’liq bo’lganda edi, unda havo harorati ekvatorda +39°S, qutbda -44°S bo’lar edi. 50° kenglikdan boshlaboq abadiy sovuq zona boshlanar edi. Xaqiqiy harorat ekvatorda faqat +26°S, shimoliy qutbda esa -22°S dir. Quyi geografik kengliklardan ortiqcha radiasion issiqlik issiqlik yetishmaydigan yuqori geografik kengliklarga o’tadi.