1. Asosiy miqdorlar tushunchasi. Asosiy miqdorlar va ularning kelib chiqish tarixi haqida

Masala:Soat kunduzgi 2-00 , soat mili va minut mili shu soatda necha gradusli burchak hosil qiladi?

Yechim:Soat 3-00 da soat va minut millari 90 gradus burchak hosil qiladi,soat 12-00 dan 3-00 gacha 15 minutga teng. Demak 90 gr :15=6 gr. Soat12-00 dan 2-00 gacha 10 daqiqaga teng, demak 10x6=60 gradusga teng.

Bu masalani keltirishimizdan maqsad inson hayotida doim foydalanadigan miqdor soat,minut o’lchov birliklari bilan ishlash yo’lga qo’yilgan.

Jismning massasi asosiy miqdor bo’lib og’irlik-kuch tushunchasi bilan bog’langan. Jismning og’irligi jismning o’zigagina bog’liq emas.Jism massasi turli joylarda turlicha.Qutbda ekvatordagiga qaraganda jism massasi 0,5% og’ir.

Jism massasiga doir turli qiziqarli masalalarni kiritish mumkin: Tovuq tarozu ustida bir oyog’I bilan tursa 1kg 200 gramm u ikki oyog’I bilan tursa necha kilogram?

Bu masalada miqdorlarning og’irligi tarozuga qo’yilganda bir xil ekanligi o’z aksini olgan.

Miqdorlardan yana biri yuz o’lchov birligi bo’lib ,turli shakllarning yuzini topish talab etiladi.Masalan:xonaning yuzi,yer uchastkasining yuzi,sirt yuzi va hokazo.

Masala:To’g’ri to’rtburchak shaklidagi yer uchastkasi bo’yi 34 m,eni 56 m shu maydon yuzi qancha?

Bu masalani yechish uchun to’g’ri to’rtburchak yuzini topish uchun bo’yi va enini ko’paytirish kerakligi tushuntiriladi.

34 mx56 m=1904 kv/m 100kv/m=1 sotix

1904 kv/m=19 sotix,4 ky/m

Ushbu masala yordamida yer yuzidagi barcha maydonlar o’lchovi bu uning yuzini toppish bilan ifodalanadi.

Yuzalarni o’lchash o’rta maktabning boshlang’ich sinflaridan o’rgatiladi.

Jism hajmini hisoblash ham miqdorning asosiy o’lchov hisoblanadi.Jism hajmini hisoblashda asosan to’g’ri burchakli parallelepiped shaklini hajmini toppish tushuniladi.To’g’ri burchakli parallelepiped hajmini topish uchun uning bo’yi-a,eni-b va balandligi –c ni ko’paytirish kerak,ya’ni:

V=axbxc