1-amaliy mashg`ulot

Grafik axborotni ikkita belgi yordamida kodlash

Paint dasturida rasm chizib, so‘ng uni kattalashtirganingizda rasm kvadratlardan tashkil topganini ko‘rgansiz (quyida chapdagi rasm). Bunga kompyuter ekranidagi tasvirlar rastr deb ataluvchi chiziqlar yordamida bo‘lingan piksel (ingl. pixel – picture element – rasm elementi) deb ataluvchi juda mayda kvadratlardan iborat satrlardan tashkil etilishi sababchidir (quyida o‘ngdagi rasm). Demak, har qanday rasm kompyuterda piksellar yordamida, ya’ni silliq rasmni diskretlashtirish asosida tasvirlanar ekan.

Endi oq va qora rangdan iborat rasm uchun ikkilik kodini aniqlaymiz. Buning uchun pikselning oq rangiga 0 ni, qora rangiga 1 ni mos qo‘yamiz, ya’ni ikkita rang uchun 1 bit uzunlikdagi kod zarur bo‘ldi. Shu usulda har qanday rasmni 0 va 1 lar ketma­ketligi orqali tasvirlay olamiz. Masalan, o‘ngdagi oq­qora tasvirni quyidagicha yoza olamiz:

000000001100000000000000011110000000000000111111000000…

Agar piksellar rangi ikkitadan ortiq bo‘lsa, u holda kodlash uchun 1 bit yetarli bo‘lmaydi. Ranglar soni ko‘p bo‘lganda, ikkilikda kodlash uchun yana formulaga murojaat qilamiz:

bu yerda N – kodlanayotgan ranglar soni, r – rang chuqurligi, ya’ni ikkilik kodi uzunligi. Demak, bu holda < Ranglar soni ≤ tengsizligidan 3 ta va 4 ta rang uchun r = 2; 5, 6, 7 va 8 ta ta rang uchun r = 3; …; 129 tadan 256 ta rang uchun r = 8 ekanligini aniqlash mumkin.

Monitor ekranining imkoniyatlari (piksellari soni) aniq bo‘lsa, u hol da ekrandagi tasvirning axborot hajmini ham aniqlash mumkin.