1-amaliy mashg’ulot. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yetishtirish bo‘yicha texnologik kartalar bilan tanishish

Agrotadbir o‘tkaziladigan maydon ulushini rejalashtirish. Agrotexnik tadbir o‘tkaziladigan maydonning ulushi (5-ustun) belgilashda uning necha foizi mexanizatsiya yordamida bajarilishini aniqlash zarur. Masalan, chuqur yushatish to‘rt yilda bir marta o‘tkazilsa - 25%, 1,5 marta tirmalash bo‘lsa-150% deb olinadi.
Agregat tarkibini aniqlash. Belgilangan ishni bajaradigan agregat tarkibiga kiruvchi traktor rusumi 6-ustunda va qishloq xo‘jaligi mashinasi rusumi 7-ustunda ko‘rsatiladi. Agar ish turi qo‘l kuchi bilan bajarilsa buustunlar birlashtirib “qo‘lda” deb yoziladi.
Agregatni tanlashda ish unumdorligi va yonilg‘i sarfiga ta’sir etuvchi omillar (dalaning o‘lchami, tuproqning solishtirma qarshiligi kabi) e’tiborga olinishi kerak.Ish sharoiti og‘ir bo‘lgan dalalar (qiyaligi yuqori, toshloq ) uchun maxsus texnikalarni, ya’ni ushbu sharoitlarda ishlatiladigan agregatlarni tanlash zarur.
Ishning o‘lchov birligi (8-ustun) bajariladigan ishning turiga qarab ga, t.km, m.kub ko‘rinishida beriladi.
Agregatning kunlik ish unumi (9-ustun) me’yoriy xujjatlardan, xoronometraj va sinov ma’lumotlaridan, namunaviy texnologik kartalar va boshqa xujjatlardan olinishi mumkin. Agar agregatning bir soatlik foydalanish ish unumi berilgan bo‘lsa, uni smena vaqtiga ko‘paytirib, uning kunlik ish unumi aniqlanadi. Ish kuni uzunligi dala ishlarini bajarishda 6 (kimyoviy ishlov berishda), 7 va 10 soatlik (asosiy ishlarni bajarishda) qilib belgilanadi.
Bajarilgan jami ish hajmi (10-ustun) o‘lchov birligi (8-ustun) gektar hisobida bo‘lsa, ekin ekiladigan maydonni agrotadbir o‘tkaziladigan maydon ulushiga (5-ustun) ko‘paytirish va 100%ga bo‘lish bilan aniqlanadi.
Agar ish hajmi tonna, tonna-kilometr, metr kublarda o‘lchansa, u holda ish hajmini gektarga aylantirish uchun ekin ekiladigan maydonni agrotadbir o‘tkaziladigan maydon ulushiga (5-ustun) ko‘paytirib, agrotadbirni bir gektar maydonda o‘tkazish me’yoriga (3-ustun) bo‘lish orqali aniqlanadi.
Mexanizator va ishchilar toifasini va sonini aniqlash. Mexanizator va ishchilar toifasi (11va 12-ustun) traktorning quvvati va bajaradigan ishningmurakkabligini e’tiborga olgan holda mavjud me’yoriy qo‘llanmalar va namunaviy texnologik kartalardan olinadi. Bunda mexanizator-traktorchi soni mexanizatsiyalashgan ishlar uchun bir nafarga teng deb olinadi.Ba’zi ishlarda, masalan, ekish vaqtida traktorchidan tashqari 1-2 nafar xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar ham ishtirok etishi mumkin.