1-Amaliy mashg’ulot Mavzu: Deformatsion puxtalanishning usullari. Sirpanish

1-Amaliy mashg’ulot
Mavzu: Deformatsion puxtalanishning usullari.

Sirpanish.
Bu usul metallarni tashki kuch

ta’siri ostida plastik deformatsiyalanishining asoslangan. Plastik deformatsiya-metallarning uz forma va ulchamlarini tashki kuch- ta’sirida buzilmasdan uzgartirish kobiliyati.

Nisbiy uzayish

l - uzulgandan keyin uzunlik;

l₀ - tajribagacha bulgan uzunik

F=H₀L₀=H₁L₁, mm³

Plastik deformatsiya natijasida metall xajmi uzgarmaydi.

Plastik deformatsiya natijasida atomlar bir-birlariga nisbatan uzlari orasidagi masofadan kuprok siljiydilar va tashki kuch olingach uz xolatlariga kayta olmaydilar. Elastik deformatsiyada atomlarning uzaro siljishi atomlar aro masofa ichida buladi.

Atomlar bir muvozanat xolatdan ikkinchi muvozanat xolatga ma’lum parallelь tekisliklar buyicha sirpanish bilan utadi. Lekin bu tekisliklar orasidagi masofa uzgarmaydi. Bunda atomlar uzaro ta’sir kilish zonasidan chikib ketmaydilar.

Kristallik reshetka /panjara/sining bir kismi ikkinchi kismiga nisbatan shunday tekisliklar buyicha buladiki, bu tekislikda atomlar zich joylashgan buladi. Buni sirpanish tekisligi deyiladi. Real metallarda kristallik reshetkali chizigiy nuksonlarga ega, kaysilarining kuchishi sirpanishni osonlashtiradi.

Plastik deformatsiyaning chegarasi bor: undan utgach metall buziladi. Buzilmasdan deformatsiyalanadigan eng katta plastik deformatsiya sattaligiga kuyidagilar ta’chir kiladi:

1) Metall /kotishmaning/ mexanik xossalari;

2) Deformatsiyaning tezligi va xarorati;

3) Kuchlanish xolatining sxemasi.

• 
  Tekislik kuchlanish xolati.
  

Xajmiy kuchlanish xolati.