1-Amaliy mashg’ulot Loyixani texnik-iqtisodiy asoslash tamoyillarini o’rganish. Texnologik liniyalarni saqlanadigan va tayyorlanadigan mahsulot turiga qarab tanlash usullarini o’rganish Ishning maqsadi

Demak texnologiya jarayoni qo‘yidagi grafik bo‘yicha olib boriladi:

Operatsiyalar	Operatsiyalarni boshlanishi va tamom bo‘lishi (soat min.)
1. Yuvish	8-00
2.Tozalash va saralash	8-00
3. Kesish	8-00
4. Qovurish	8-00
5. Maydalash.	8-15
6. Aralashtirish.	8-25
7.Qadoqlash.	8-40
8. Idishlarni yopish.	8-40
9. Sterilizatsiya	8-52
10 Oxirgi ishlov berish	10-27

2-misol: «Ko‘k nuxot» konservasini ishlab chiqarish texnologik jarayoninig grafigini tuzish.

Liniyaning ishlab chiqarish quvvati 2 t/soat (tayyor mahsulot bo‘yucha). Mahsulot 82-500 bankalarga qadoqlanadi. Ish kuni soat 8 boshlanadi

4-Amaliy mashg’ulot
XOM ASHYO VA TAYYOR MAHSULOT UCHUN IDISHLARNI ANIQLASH
Ishning maqsadi: Yig‘im-terimni, hamda meva-uzumni joylashtirish uchun kerakli inventar, tayyor mahsulot uchun idishlarni materiallarni hisoblashni o‘rganish.
Ishni bajarish uslubi. Meva va sabzavotlarni joylashtirish uchun idishlar. Yashik va boshqa idishlar meva va sabzavotlarni tashish, ularni ixcham qilib joylagan holda saqlash, mahsulotni tashqi muhit ta’siridan va mexanik shikastlanishlardan ximoyalash uchun xizmat qiladi. Idishlarga joylangan mevalar bir-biridan ajralgan bo‘ladi. Bu mahsulotni aloxida kuzatib borishga mevalarning buzulishdan oldini olish choralarini qurishga imkon beradi.

Xar qanday mevaning o‘ziga xos xususiyatlari bo‘lganidek, idishlar ham xilma xil bo‘lishi kerak. Meva va o‘zumlarni joylashda turli o‘lchamli yashiklardan foydalaniladi. (1 jadval). O‘zum va noklarni galvirga joylab, ramalar orasiga olib, arqon bilan chirmab boylash tartibi qilinadi. Xozir yashiklar xilini minimumgacha kamaytirish vaznini yengillashtirish, shaklini o‘zgartirib oqilona foydalanish, yashik uchun yaxshi material hamda ularni tejab-tergab sarflash ustida ish olib borilmoqda.

Meva tuldirilgan yashiklarning og‘irligi qulda tashish uchun belgilangan meyordan oshib ketmasligi kerak. Bunda qutilarning kattaligi ortish va bushatish ishlarini mexanizatsiyalashtirishga imkon beradigan darajada bo‘lishi kerakligicha ham e’tibor berish kerak. Qutilar yog‘ochdan yasaladi. Yog‘ochlar tig‘iz, qattiq, egiluvchan, zaralanmagan, ya’ni qurt yemagan va ayni vaqtda yengil bo‘lishi lozim. Uning o‘ziga hos xidi bo‘lmasligi kerak, chunki meva va o‘zum har qanday xidni o‘ziga tez singdirib oladi.

Yashiklar ma’lum tip va kattalikdagi, bo‘yi, eni va qalinligi har xil bo‘lgan taxtachalar hamda tasmalarni bir-biriga biriktirib yasaladi. Ularning bo‘yi qanchalik uzun va ularga joylanadigan mevalarning vazni qanchalik og‘ir bo‘lsa, devori shunchalik qalin taxtadan yasalishi kerak. Agar sernam taxtadan yasaladigan bo‘lsa, 25% yupqaroq bo‘lishi kerak. Devorining qalinligi, shuningdek yog‘ochi foydalaniladigan daraxt turlariga ham bog‘liq. Yashiklarning turi va xajmi meva va sabzavotlarning turi, navi, tovar sorti yetilish darajasi ishlatilishi maqsadi, tashiladigan joyning masofasiga qarab tanlanadi. Nozik mevalar kichikroq qutilarga extiyojlik bilan joylanadi.

Meva va sabzavotlarni saqlash va tashishi uchun mo‘ljallangan yashiklar xarakteristikasi.

Yashik-lar nomeri	Sig‘imi, kg	O‘lchamlari, mm			Xajmi, l	Yashikga joylanadigan mahsulot
		uzun- ligi	Eni	baland-ligi
1	15	475	285	126	17,1	o‘zum, ko‘katlar, pomidor, danakli mevalar
2	25	570	380	152	32,9	olma, nok, xurmo, sitrus mevalar
3	35	570	380	266	57,6	olma, bodring, baqlajon, piyoz, qovun
4	35	570	380	380	82,3	karam
5	15	570	380	84	18,0	o‘zum, pomidor, ko‘katlar, danakli mevalar
6	10	475	285	56	7,4	danakli va rezavor mevalar

1–misol. 1000 tonna olmani joylashtirish uchun zarur miqdordagi quti va boshqa kerakli materiallarga bo‘lgan ehtiyojni aniqlash:

Quti va materiallar nomi	Bir qutiga sarflanadigan miqdor	Joylashtiriladigan qutilar miqdori, dona	Materiallarning umumiy sarfi
Quti hajmi, 25 kg	(
Meva payraxasi, g	200
O‘rash qog‘ozi, g	300
Mix, g	100
Yorliq, dona	1

2-misol. 350 t yozgi ko‘zgi va 1200 t kishki nav olmalarni joylashtirish uchun zarur bo‘lgan idishlar miqdorini aniqlang.

1. Olmaning yozgi navlari 2-sonli yashiklarga joylanadi (sig‘imi 25 kg). Yashiklar sonini aniqlaymiz.

350:0,025=14000 ta dona

2. Kishki va ko‘zgi navlar uchun 3-sonli yashiklarni tanlaymiz (sig‘imi 35 kg).

600:0,035=17143 ta dona

1200:0,035=34286 ta dona.

3-misol. Jadvaldagi yashik va konteynerlarning xajmi asosida quyidagi xom ashyolarni saqlash uchun idishlar sonini aniqlang.

a). 500 t kartoshkani konteynerlarda saqlash uchun;

b). 600 t olmani № 96 yashiklarda saqlash uchun.