1-amaliy mashg’ulot. Axborotlarni kodlash usullari. Kodlarni turlari

1-AMALIY MASHG’ULOT.AXBOROTLARNI KODLASH USULLARI. KODLARNI TURLARI.

.

MA’LUMOT TIPLARI

1.1- va 1.2–misolardagi ma’lumotlar sonlar koʽrinishida edi. Bu ma’lumotlarning eng soda koʽrinishdagi va tarixan ancha oldindan qayta ishlanuvchi ma’lumotlar tipidir (1.4–rasm).

1.4–rasm.Ma’lumottiplari¹
I. MATNLI AXBOROTLARNI KODLASH.


1.1. Ssetial tayoqchasi yordamida kodlash.

1.2. “Sezarshifri” yordamidakodlash. Matndagiharfalifbodao’zidankeyinkelganuchunchiharfgaalmashtiriladi.Qadimgi rim imperatoriYuliySezaroylabtopgan.

1.3. “Morzealifbosi”yordamidakodlash. Matndagiharflarquyidagijadvaldakeltirilganbelgilargaalmashtiriladi.

Bu ususlyordamida “elektron” so’ziquyidagichakodlanadi:

1.4. “Alifbousuli”yordamidakodlash. Matndagiharflarbizgama’lumbo’lganalifbodagiharflarniularningtartibiniko’rsatuvchisonlarbilanalmashtirishorqalikodlanadi.

Masalan, “Bugun havo issiq” degan axborot quyidagi ko’rinishda kodlanadi:

Bu holda tinish belgilari va boshqa kerakli belgilarni ham maxsus sonlar bilan ifodalash va ularni matnga kiritish mumkin.
Alifbodagi harflar ketma-ketligini tartiblashning bir qancha usuli bor. Masalan, quyidagi tartibni keltirish mumkin:

Bu usulniaralashtirilganalifbousulideyiladi.Yuqoridagimatnbuholdaquyidagiko’rinishnioladi:

Bu axborotniyuqoridagijadvaldagima’lumotlarnibilmasdanqaytakodlashjudamurakkab.
Topshiriq – 1.
.Sonlarni o’nlik sanoq sistemasidan o’n oltilik sanoq sistemasiga o’tkazish uchunquyidagikodlashjadvalivakompyuterkalkulyatorining “Injenerniyrejim”idanfoydalaning.
Buninguchun:

1. 
   Kodlashtirishjadvalidanfoydalanibberilganso’znio’nliksanoqsistemasidaifodalang.
   
2. 
   Kalkulyatordasturiniishgatushiring (Pusk – Vseprogrammi – Standartniye)
   
3. 
   Kalkulyatordasturiningmenyularqatoridan Vid – Injenerniybuyruqlarinitanlang.
   
4. 
   Sonlarnio’nliksanoqsistemasidano’noltiliksanoqsistemasigao’tkazishuchun kalkulyator oynasidagi bandinibelgilangvao’nliksanoqsistemasidagisonnikiriting. So’ng bandini bandigaalmashtiring. Hosilbo’lgannatijanijadvalgajoylashtiring.
   

Masalan, “Kitob” so’zi ASCII kodlashjadvalida 4B 69 74 6F 62₍₁₆₎gao’tadi.

Demak, “Kitob” so’zio’nliksanoqsistemasidakodlansa ko’rinishgaegabo’ladi.