1-amaliy: jahon adabiyotini o’rganish 2-soat Dars maqsadi

---

1-amaliy: JAHON ADABIYOTINI O’RGANISH 
2-soat 
Dars maqsadi: 
Jahon adabiyoti haqida, uing o’ziga xosligi kabilar to’g’risida tushuncha hosil 
qilish.
Kerakli jihozlar: 
1.
A.Uzoqov. “MDH adabiyoti”. T., 2008. 
 
Ishni bajarish tartibi: 
1.
MDH xalqlari adabiyotining o’ziga xos xususiyatlari tahlil qilinadi 
2.
Jahon adabiyotining qirralari. 
Qadimdan Markaziy Osiyo va Qoog`iston tuprog`ida yashab kelayotgan 
o`zbek, tojik, turkman, qozoq, qirg`iz, qoraqalpoq xalqlari adabiyotni o`z ichiga 
olgan mazkur guruh iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy taraqqiyotidagi umumiylikdan 
tashqari, jo`g`rofiy yaxlitlikka ega. Markaziy Osiyo va Qozog`iston xalqlari 
adabiyotining bir necha xususiyati bor. Avvalo, mazkur xlqlar katta manbaga ega 
bo`lgan va keyinchalik yozma adabiyotning rivojiga sezilarli darajada ijobiy ta'sir 
etgan xalq og`zaki ijodiga ega. 
Ikkinchidan, o`tmishda va hozir ham nasrdan ko`ra nazm adabiyotda 
yetakchi mavqe egallagan. Shu sababdan nazm va nasr o`zaro uyqash bo`lib 
ketgan. 
Uchinchidan, bu adabiyotlar o`rtasidagi o`zaro ta'sir va aloqa ko`p yillik 
tarixga ega. Ulug` fors-tojik adabiyoti namoyondalari Abulqosim Firdavsiy, Umar 
Xayyom, Hofiz Sheroziy, Sa'diylarning ijodi O`rta Osiyo xalqlarining boyligi 
sanaladi. Yoxud, ulug` xalqlar adiblari uchun katta ijod maktabidir. Birgina 
Gulxaniy, Maxmur, Sadriddin ayniy, Hamza Hakimzoda Niyoziylar fors-tojik va 
o`zbek tillarida baravar qalam tebratishgan. 
Sho`ro hukumati o`z tayziqini o`rnatgach, mazkur xalqlarning azaldan 
shakllanib kelgan an'ana va qadriyatlarga ancha putur yetdi. Mazkur xalqlar 
adabiyotiga realizm tamoyili va demokratik tendentsiyalar majburlab kiritildi. 
Aslida 
sho`roviyy 
realizm 
va 
insonparvarlik 
yolg`on, 
soxta, 
ko`zbo`yamachilikdan boshqa narsa emasdi. Sho`ro hukumati bu xalqlar 

---

adabiyotiga «shakllangan milliy, mazmunan sotsialistik» tus berdi. Ayni shu 
mayoq ostida Hamza, Ayniy, Oybek, Mirzo Tursunzoda, Muxtor Avezov, Sobit 
Muqanov, Berdi Kerboboev kabi ijodkorlar «Qullar», «Qutlug` qon», «Alisher 
Navoiy», «Abay yo`li», «Dadil qadam», «Bo`ta ko`z» singari asarlarini yozishdi. 
Yana bir jihatga to`xtalish jioz. Ulug` «og`a»larimiz ijodiga hamohang tarzda 
asarlar yozish an'ana darajasiga yetdi. Masalan, V.Mayakovskiy zinapoya 
shaklidagi she'rlariga taqlidan G`afur G`ulom ham «Turksib yo`llarida» she'rini 
yozgan edi. Undan keyin Hamid Olimjon shu yo`nalishda bir necha she'rlar 
yozgan. 
Sho`ro imperiyasi barham topgach, xamdo`stlik mamlakatlari birin-ketin 
mustaqillikka erishdi. Ular faqat iqtisodiy-siyosiy jihatdan emas, ma'naviy-
ma'rifiy jihatdan ham mustaqil bo`ldi. O`z-o`zidan adabiyotda ham yangi 
yo`nalishlar, g`oya va maslaklar asta-sekin ifodasini topa boshladi. 

---

Document Outline

• 1-amaliy: JAHON ADABIYOTINI O’RGANISH