1-2-ma’ruza

 
 
 
 
 

---

17-ma’ruza 
Mavzu: Oqova suv oqizish tarmoqlarini gidravlik hisoblash 
Reja:  
1. Oqova suv oqizish tarmoqlarini gidravlik hisoblash 
2. Oqova suvlarni oqizish tarmoqlarini bo’ylama qirqim loyihasini tuzish 
 
1. Oqova suv oqizish tarmoqlarini gidravlik hisoblash 
Tashqi kanalizatsiya tarmoqlari oqova suvlarni qabul qilib olish va chiqarish uchun 
mo’ljallangan, yechimi har xil shaklli yer osti quvur va kollektorlardan iborat. 
Yig’ma  temirbetonli  elementlarni  keng  qullash  va  qurilishni  jadallashtirish 
talablariga  asoslanib  hozirgi  kunda  aylanali,  oqova  suvlarni  katta  miqdorini  chiqarish 
uchun to’rtburchakli yopik kollektorlar qurilmoqda.  
O’zi oqar kollektorlarda suv harakati barqaror va notekisdir. Buning sababi borgan 
sari kollektorlarga yon kollektorlardan oqova suvlarning qo’shilishidir. Oqova suvlarning 
hosil  bo’lishi  kecha-kunduz,  yil  xattoki  soatlar  davomida  notekisdir.  SHuning  uchun 
kollektorlarni  gidravlik  hisoblash  uchun  bir  uchastka  davomida  oqova  suvlar  miqdori 
o’zgarmas  deb  qabul  qilishadi.  Uchastka  bo’ylab  tushadigan  oqova  suv  miqdorini 
kollektor boshlanishida qo’shiladi deb taxminlashadi.  
Oqova  suvlar  suspenziya  va  kolloidlar  bilan  to’yingan  polidispers  tizimni  tashkil 
qiladi. Oqova suv tarkibidagi muallaq moddalar va kolloidlar ulushi oshgan sari oqova suv 
xossalari,  toza  suvdan  xossalarining  farqi  tobora  oshib  boradi.  Oqova  suv  tarkibidagi 
iflosliklar  ulushi  o’zgarib  turadi,  bu  o’zgarishlar  hattoki  bir  uchastka  bo’ylab  yil,  kecha-
kunduz davomida ro’y beradi. 
Oqova  suv  oqizish  tarmoqlarini  gidravlik  hisoblashda  quyidagi  tenglamalardan 
foydalanishadi. 
1.
 
Sarf tenglamasi. 
 




Q
,        m
3
/s 
 
bu yerda: 

 - oqim harakati tezligi, m/s 
              

- jonli qirqim yuzasi, m
2
 
2.
 
tezlikni aniqlash uchun SHezi tenglamasi 
 
i
R
с



   m/s 
 
bu yerda: 
i
 - gidravlik nishablik, m 
             
R
 - gidravlik radius, m 
              
с
- SHezi koeffitsienti 
     Pavlovskiy tenglamasiga binoan. 
 
у
R
n
С


1
 
 
bu yerda: u – daraja ko’rsatkichi, 
R
< 1,0 m da  
n
у


5
,
1
 
              
n
- g’adir – budurlik koeffitsienti. 
     Gidravlik nishablik Darsi tenglamasi yordamida aniklanadi. 

---

 
g
R
g
d
i







2
4
2
2
2




  
 
bu yerda: 
g
- erkin tushish tezlanishi, m/s
2
 
              

- darsi koeffitsienti