1-2-ma’ruza

Polimer  materiallardan
  tayyorlangan  quvurlar  oddiy  materiallardan  tayyorlangan 
quvurlardan, o’ziga xos xususiyatlari bilan ajralib turadi. 

---

 
Ular  elektrokimyoviy  yemirilish  ta’siriga  uchramaydi.  Ulardagi  bosimning  pasayish 
qiymati metall quvurlarga nisbatan taxminan 30% kam. Bu quvurlar ichki yuzasida yangi 
qatlamlar  hosil  bo’lmaydi  va  shu  sababli  bosim  pasayish  qiymati  vaqt  o’tishi  bilan 
o’zgarmaydi.  
Po’lat quvurlarda hosil bo’ladigan gidravlik zarba plastmassa quvurlardagidan ma’lum 
darajada  past  bo’ladi.  Sababi  bunday  quvurlar  tayyorlangan  materiallarning  elastik 
modeli  past  bo’lganligida.  Ular  metall  va  boshqa  materiallardan  tayyorlangan  quvur 
materiallaridan  yengil.  Plastmassali  quvurlar  suv  ta’minoti  tizimida  tashqi  tarmoqlarda 
ishlatiladi.  Plastmassa  quvurlarning  kamchiligi  —  ularning  bo’ylama  cho’zilish 
koeffittsientining kattaligi va egilishga bo’lgan qarshiligining kamligidir.  
Suv tahmirlash tizimlarida polimer quvurlarning GOST 2842— 82 turi «Ichimlik suvi» 
gigienasi va sifatini nazorat qilish talabiga to’la javob beradi.  
Suv  ta’minoti  tizimida  ichki  va  tashqi  tarmoqlar  uchun  plastmassali  bosimli 
quvurlar  —  past  zichlikli  polietilen  (PNP)  va  yuqori  zichlikli  polietilen  (PVP) 
materiallaridan  tayyorlangan,  GOST  185899—83  o’zgartirishlari  bilan  quvurlar 
ishlatiladi.  
Yuqori  zichli  polietilendan (polietilen past  bosimi)  tayyorlangan quvurlar diametri 
10—1900  mm  bo’ladi.  Past  zichli  polietilendan  (polietilen  yuqori  bosimli)  tayyorlangan 
quvurlar diametri 10—160 mm bo’ladi. 
Ko’rsatilgan quvurlar to’rt turda tayyorlanadi. L. SHL. SH va T quvurlarining ishchi 
bosimlari  0,25;  0,4;  0,6  va  1,0  MPa  ga  tengdir.  Bu  bosimlar  quvurlardagi  suvining 
harorati 20° bo’lganida kamida 50 yil xizmat qilishi ko’zda tutiladi.  
Bosimli  polivinilxloriddan  (PVX)  tayyorlangan  quvurlar  TU  6—19—231—83 
bo’yicha chiqariladi. Ular to’rt sinfda: SL, S, T va OT tayyorlanib, bosimlarining tegishli 
qiymatlari 0,4; 0,6; 1,0 va 1,6 MPa ga tengdir, diametri esa 10 - 315 mm bo’ladi. 
Suv  ta’minoti  tizimida  bosimli  polipropilenli  quvurlar  TU—  38—102—100—76 
asosida tayyorlanadi. Ularning diametri 32— 200 mm, ishchi bosimi esa 1,0 MPa bo’ladi. 
Quvurlarni  ulash  usulida  ularning  ishlash  sharoiti  va  yetkazilishi  hamda 
materialining  turiga  qaraladi.  Plastmassali  quvurlarni  bir-biriga  ulashda  yelimlash, 
payvandlash va manjetlar ishlatish usulidan foydalaniladi. 
Yuqoridagilarni  hisobga  olib  kelajakda  zamonaviy  texnologiyalar  asosida  ishlab 
chiqiladigan polimer materiallardan tayyorlanadigan quvurlarga ehtiyoj oshadi.