1 §. To`Plam elementlarini tartiblashga doir mantiqiy masalalarni yechish usullari

---

1 
1-
 
§. TO`PLAM ELEMENTLARINI TARTIBLASHGA DOIR 
MANTIQIY MASALALARNI YECHISH USULLARI 
 
Bu turdagi masalalarni yechishning asosida tartib munosabati 
tushunchasi yotadi: 
R 
munosabat 
X 
to`plamda bir vaqtning o`zida 
antisimmetriklik va tranzitivlik xossalariga ega bo`lsa, bu munosabat 
tartib munosabat deyiladi. Agar X to`plamda tartib munosabati 
berilgan bo`lsa, u holda 
X 
to`plam shu munosabat yordamida 
tartiblangan deyiladi. Suning uchun bu turdagi masalalarni yechishda 
berilgan to`plam elementlarini to`g`ri tartiblash muhimdir. 
To`plam elementlarini tartiblashga doir vaziyatlarni to`g`ri 
chiziqda modellashtirish maqsadga muvofiqdir. Shuning uchun ham 
bu masalalarni yechishda uning shartida berilgan 
to`plam 
elementlarini to`g`ri chiziqda joylashgan nuqtalar bilan tasvirlanib, 
berilgan munosabat asosida ular birin-ketin joylashtirilib, tartiblanadi. 
1-
 
masala
. Daftar ruchkadan arzon, lekin qalamdan qimmat. Bu 
o`quv jihozlari ichida eng arzonini aniqlang? 
Yechish. Dastlab masala modelini quramiz. Bu holda to`g`ri 
chiziq “narx chizig`i” vazifasini o`taydi. O`quvchilar bilan o`quv 
jihozlarini to`g`ri chiziqda ularning bosh harflari ko`rsatilgan nuqtalar 
bilan va arzonroq o`quv jihozlarini to`g`ri chiziqda chaproqda, 
qimmatroq jihozni esa o`ngroqda belgilashga kelishib olamiz. 
So`ngra tartib bilan har bir shartni to`g`ri chiziqda belgilaymiz. 
- daftar ruchkadan arzon, 
a)
 
D 
R 
 
b)
 
Q 
D 
R 
demak 
D 
nuqta 
R 
nuqtadan 
chapda joylashdi. 
- daftar qalamdan qimmat 
bo`lsa, 
u holda 
qalam 
daftardan arzon bo`ladi, ya’ni 
Q 
nuqta 
D 
nuqtadan chapda joylashadi. 
To`g`ri chiziqda eng arzon o`quv jihozi 
Q
– qalam ekanligini 
aniqlaymiz. 

---

2