1- mavzu: Morfemika



Download 2,94 Mb.
Pdf ko'rish
bet432/576
Sana30.12.2021
Hajmi2,94 Mb.
#97132
1   ...   428   429   430   431   432   433   434   435   ...   576
Bog'liq
ona tili va adabiyot

248-  mashq.  O‘qing.  O‘tgan  zamon  fe’li  shakllarini  aniqlang;  o‘tgan  zamon  hikoya, 
o‘tgan zamon davom, o‘tgan zamon maqsad fe’llarini guruhga ajratib yozing. 
 
1.  Lashkar  qirg‘oqqa  joylashdi.  (L.  Batь.)  2.  Iskandar  hind  podshohini  o‘ziga 
bo‘ysundirmoqchi,  o‘z dini va hukmronligini unga qabul ettirmoqchi bo‘ldi. (“Kalila va 
Dimna”dan) Zo‘r bir mardlik qilibsan, Lekin bekor kelibsan. (H. O.)  Seni deya qavmu 
qarindosh  Ixtiyorim olgan ekanlar Va kishanga solgan ekanlar. (H. O.) 5. Vaholanki, siz, 
xotin kishining topgani nima bo‘lardi, xotini boqayotir, degan isnodga tobim bor ekanmi,  
deb  firoq  qilib  yurgan  emishsiz.  (A.  Muhiddin.)  6.  O‘z  rolingni  tushunibsan  g‘oyat 
haqqoniy. (H. G‘.) 7. Botirjonni otasi podshoning eng usta qilichbozlaridan biriga shogird 
qilib  beribdi.  U  ustozidan  qilichbozlikni,  yoyandozlikni  va  nayzabozlikni  ham,  kurash 
tushishni  ham    o‘rganibdi.  («Gulpari».)                                      8.  Yaqindagina  dam  olib  olgan 
navkarlar  safar  daragini  eshitib  quvonar  edilar.  Navkarlar  sovutlarini  yarqiratib 
tozalashar, naqsh solib egarlarini tartibga solishardi. (L. Batь.) 
 
249-mashq.  O‘qing.  O‘tgan  zamon  fe’llarini  aniqlab,  turini,    yasalishi  va  tuslanishini 
tushuntiring,    so‘ngra  quyidagi  jadvalga  joylab,    zamon    ma’nosini  ifodalovchi  affiks 
tagiga to‘g‘ri, shaxs-son affiksi tagiga to‘lqinli chiziq chizing. 
 
Yaqin o‘tgan 
zamon  fe’li 
Uzoq o‘tgan 
zamon fe’li 
O‘tgan zamon 
davom fe’li 
O‘tgan zamon 
maqsad fe’li 
O‘tgan zamon 
hikoya fe’li 
 
 
 
 
 
 
1.  Kun  botgan,  lekin  qorli  cho‘qqilarni  chulg‘ab  olgan  ulkan  alanga  so‘nmagan, 
butkul  borliq:  osmono‘par  tog‘lar,  ko‘m-ko‘k  archazor  qirlar,  yam-yashil  yaylovlar, 
sharqirab  oqqan  soy  —  hamma-hammasi  go‘yo  bu  ulkan  alanganing  shu’lasiga 
chulg‘angan-u,  bo‘lakcha  bir  tiniqlik  kasb  etgan,  tog‘u  toshlargina  emas,  hatto 
maysalarga ham oltindan jilo berilganday mayin tovlanar, shabadada yastangan o‘tloqlar 
dam  ko‘k-sarg‘ish  ipakday  eshilar,  dam  qizg‘ish  rangga  kirib,  yal-yal  yonardi... 
Qaerdadir  ko‘kda,  ko‘z  ilg‘amas  balandlikda,  so‘fito‘rg‘aylar  vijir-vijir  qiladi,  tog‘u 
toshlar panasida kakliklar sayraydi. (O. Yoqubov.) 
II.  1.  Hammalari  xayrlashib  o‘z  mamlakatlariga  jo‘nabdilar.  Abulqosim  singlisini 
yurtiga olib borib, ota-onasining qo‘liga topshiribdi. So‘ng o‘z yurtiga jo‘nabdi. O‘z ona 
yurtiga yetib kelibdi. Olti oydan beri otasi mamlakatga to‘y berayotgan, shu kun to‘yning 
oxirgi  kuni  ekan.  Abulqosim  uyiga  kelsa,  akalari  taxtda  o‘tirganmish.  («Gulpari».)          
2. Bosh ko‘tardik, zulmdan Bo‘lmoqchi edik ozod. (H. O.) 
III.  Hademay  Husaynning  navkarlari  bu  notanish  yigit  bilan  qarorgohga  yaqinlashib 
keldilar; hashamdor chodirga kira berishda Muzaffarbek o‘z navkarlarini toqatsizlik bilan 
kutmoqda  edi.  U  qo‘lini  ko‘zlariga  soyabon  qilib  uzoqlarga  tikilar,  chap  qo‘li  kattakon 
qilichning  sopini  mahkam  qisib  turardi.    Vaqt  o‘tib  borar,  Sulton  Husayn  esa  kutishni 
xush ko‘rmasdi.  (L. Batь.) 

Download 2,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   428   429   430   431   432   433   434   435   ...   576




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish