1- мавзу. Мамлакатнинг молия тизими: моҳияти ва мазмуни

4. Молиявий бошқариш.
^{Бошқариш– аниқ натижаларга эришиш учун объектга мақсадли ё`налтирилган ҳолда таъсир қилишнинг шакллари ва усуллари йиғиндисидир. Бошқариш инсон фаолиятининг барча соҳаларига хосдир. Шунингдек, бошқаришнинг муҳим соҳаларидан бири молиявий фаолиятни бошқариш ҳисобланади.
Кенг маънода ҳар қандай бизнесни ташкил қилиш, бошқаришнинг ҳар қандай шаклини ўз ичига олувчи ижтимоий иқтисодий тизимнинг изоҳи ўзида бошқаришладиган тизим эелемнетларига бошқарувчи тизим элементларини мақсадли йўналтирилган, тизимли ва узлуксиз таъсир этиш жараёнидир.
Молиявий бошқаришда ҳар қандай бошқариш тизим каби бошқаришнинг объекти ва субъектлари ажратилади. Бошқариш объекти сифатида турли марказлаштирилган ва марказлаштирилмаган пул фондларини шакллантириш ва фойдаланиш жараёнидаги молиявий муносабатлар майдонга чиқади. Молиявий муносабатларни таснифланиши бўйича бошқариш объектлари 2 асосий турга ажратилади: давлат молиясини бошқариш ва хужалик субъектлари молиясини бошқариш. Шунга мувофиқ равишда бошқариш субъектлари сифатида: корхоналарнинг молиявий хизмат тизими ва молиявий органлар, солиқ органлари киритилади.
Молиявий бошқарувни амалга оширувчи барча ташкилий цруктуралар мажмуаси молиявий аппарат деб аталади.
Молиявий бошқарув қуйидаги функционал элементлардан ташкил топади:
-Режалаштириш- ҳар қандай субъект режалаштириш жараёнида ўзининг молияваий ҳолатини баҳолайди ва молиявий ресурсларни кўпайтириш имкониятларини шакллатириш имкониятларини аниқлайди. Режалаштириш жараёнидаги бошқарув карорлари молиявий ахборотлар таҳлили асосида қабул қилинади.
-Оператив бошқариш- молиявий ресурсларни қайта тақсимлаш ёрдамида харажатларни минимумида максимал саматлантирувчи кўпни кўзловчи ҳамда оператив таҳлил асосида ишлаб чиқиладиган тадбирлар комплексини ўзида акс эттиради.
-Назорат- бошқариш элементи сифатида режалаштириш ва оператив бошқариш жараёнида амалга оширилади. Унинг ёрдамида режалаштирилган молиявий ресурслардан фойдаланишни хақиқий натижаларини солиштириш ва қўшимча молиявий имкониятларни аниқланади.
Молияни бошқариш шартли ҳолатда умумий бошқарув ва оператив бошқарув гуруҳларига бўлинади. Молияни умумий бошқарув субъектларига: Олий мажлис, Вазирлар маҳкамаси ва Президент девони ташкил этади. Молия оператив бошқарув субъектларига: Молия вазирлиги, Давлат солиқ қўмитаси ва уларнинг жойлардаги бўлинмалари, суғурта ташкилотлари, хўжалик субъектларининг молия бўлим (хизмат) лари ташкил этади.}