1- mavzu: Kompyuter kommunikasiyalari: kommunikasion kanal va aloqa prosessori, axborot uzatish muhiti

1-mavzu: Kompyuter kommunikatsiyalari: kommunikatsion kanal va aloqa protsessori, axborot uzatish muhiti (2 soat ma’ruza)
Reja:

1. Kommunikasion kanal.

2. Aloqa prosessori.

3. Axborot uzatish muhiti.

Tuzilish jihatdan AHT o’z ichiga quyidagilarni oladi:

• tarmoq uzellariga joylashtirilgan kompyuterlar (ishchi staniiyalari va serverlar);

• ma’lumotlarni uzatish apparaturasi va kanallari, ular bilan birga bo’lgan periferiya qurilmalari;

• interfeys platalari va qurilmalari (tarmoqli platalar, modemlar);

• marshrutlovchilar va kommutaciya qurilmalari.

Tarmoqlarda, foydalanuvchilar bilan aloqa qilish uchun hududiy qurilmalar bilan jihozlangan yoki axborotlarni kommutaciya va marshrutlash vazifalarini bajaruvchi bitta foydalanuvchili mini va makroEHM lar (shu jumladan shaxsiy kompyuterlar ham), quvvatli ko’p foydalanuvchili EHM lar (mini-EHM katta EHM lar) ham ishlatilishi mumkin. Oxirgisi ma’lumotlarni samarali qayta ishlashni bajaradi va tarmoqdan foydalanuvchilarni turli-tuman axborot-hisoblash resurslari bilan masofadan ta’minlaydi, ya’ni serverlarning va quvvatli ishchi stanciyalarining vazifalarini amalga oshiradi.

EHM ning axborotlarni uzatish apparaturasi va videoterminal qurilmalari bilan tutashtirish qurilmasi sifatida quyidagilar ishlatiladi:

• Chiziqli adapterlar — bu bir kanalli tutashtirish qurilmasi bo’lib, ular odatda, apparat yo’li bilan quyidagilarni bajaradi:

1) elektr signallarning shakllarini va amplitudasini moslashtirish;

2) ma’lumotlarning ketma-ket hamda parallel va unga teskari holda o’zgartirish;

3) xizmatdagi sinxronlashtiruvchi signallarni kiritish, anglash va bartaraf etish;

4) uzatilayotgan signallardagi xatoliklarni (signallarning shakli, amplitudasi va boshqa parametrlarining buzulishi) payqash.

• Ma’lumotlarni uzatish multipleksorlari yoki oddiygina multipleksorlar — bu ko’p kanalli tutashtirish qurilmasidir (guruhli adapterlar). Ular adapterlar bajaradigan vazifalardan tashqari quyidagilarni ham amalga oshiradi:

• EHM ga turli guruhdagi terminal qurilmalarini va ular bilan ishlashni galma-gal ulash;

• EHM bilan uning ko’rsatmalari bo’yicha ma’lumotlar almashish;

• ma’lumotlarni oraliqda yig’ish va eslab qolish (buferlash);

• ma’lumotlar formatlarini va kodlarini o’zgartirish;

• xatoliklarni payqash, ba’zida esa avtomatik to’g’rilashni ta’minlaydigan ma’lumotlarning ishonchliligini nazorat qilish;

• tutashtirish apparaturasining ishga yaroqdigini nazorat qilish.

Multipleksorlar oddiy boshqarish qurilmalari, arifmetik va eslab qoluvchi qurilmalar, interfeys bloklarini o’z ichiga oladi va ma’lumotlarni fizik va mantiqiy moslashtirish vazifalarini, ham apparatli (xususan, turli xil aloqa kanallari bilan tutashtirish uchun turli xil chiziqli adapterlarni ishlatish yo’li bilan), ham dasturli (dasturlashtiriladigan multipleksorlar) yo’l bilan bajaradilar.