|
Ma‟muriy – hududiy bo„linishi.
Shtatlar
Maydoni
ming km
2
Ma‟muriy
markazi
Shtatlar
Maydoni
Ming
km
2
Ma‟muriy
markaz
Aydoxa
216,4
Boyse
Men
86,0
Ogasta
Ayova
146,8
De-Mayn
Merilend
27,4
Annapolis
Alamaba
133,7
Mongomeri
Minisota
217,8
Sent-pol
Alyaska
1518,8
Juno
Missisipi
123,6
Jekson
Arizona
295
Finiks
Missuri
180,4
Jefferson - Siti
Arnanzas
137,5
Litl-Rak
Michigan
150,8
Lansing
Vayoling
253,6
Shaysni
Montana
381,1
Gelena
Vashington
176,6
Olimpiya
Nebraska
200,0
Linkoln
Vermont
24,9
Mont-piliyer
Nevada
286,3
Karson – Siti
Virginiya
104,7
Rigmont
Nyu-Xempshir
24,2
Konnard
Viskonsen
145,4
Madison
Nyu-jeri
20,3
Trenton
Gavayi
16,7
Gonolulu
Nyu-York
128,4
Olbeni
Delaver
5,3
Dover
Ogayo
106,7
Kolumbus
Janubiy-
Dokata
199,7
Pirr
Oklaxoma
181,1
Oklaxoma – Siti
Janubiy-
Korolina
80,4
Kolumbiya
Oregon
251,2
Seylem
Jarxsiya
152,5
Atlanta
Pensivaniya
117,4
Garrisberg
Illinoys
146,1
Sirngflid
God-Ayland
3,2
Pro-videns
Indiana
94,1
Indianapolis
Tennesi
109,4
Nashvill
Koliforniya
411,0
Sakramento
Texas
691,1
Ostik
Kanzas
213,1
Topika
Florida
151,7
Tallaxassi
Kntenni
104,6
Frankfort
Shimoliy.Dakota
183,1
Bismark
Kalorado
269,9
Denver
Shim. Korolena
136,5
Roli
Konnektikut
12,9
Xortford
Yuta
219,9
Solt-Myk-siti
Luaziana
125,7
Baton-Ruj
G„arbiy Virginiya
62,9
Charlston
Massachusete
21,5
Baston
Kommunal Federal
okrugi
0,2
Vashington
2. Qisqacha tabiiy sharoiti, tabiiy resurslari va ularni
iqtisodiga ta‟siri.
AQShning Atlantika okeani qirg„og„ida ko„rfaz va
qo„ltiqlar juda ko„p. Sohillari asosan pastlikdan iborat bo„lib, eng katta
yarim oroli – Florida. Mamlakat relefi uch turga bo„linadi. G„arbdagi
Kordilera tog„ tizmasi AQSH hududining uchdan bir qismini egallaydi.
71
Tinch okean sohili baland tog„lar, Sharqiy mintaqani g„oyali tog„
tizmalari egallagan, mazkur ikala tog„li mintaqa oralig„ida Kolumbiya
va Kolorado platolari bor. Sharqda uncha baland bo„lmagan Appalachi
tog„lari bo„lib, uni torgina Atlantika bo„yi past tekisligi okeandan ajratib
turadi. Kordilera bilan Appalachi o„rtasida Markaziy tekisliklar, Buyuk
tekisliklar va Meksika bo„yi tekisliklarini o„z ichiga olgan ichki
tekisliklar joylashgan. AQSH hududining deyarli hammasi mo„‟tadil va
subtropik mintaqalarda, Alyaska – subarktika, Floridaning janubiy hismi
tropik mintaqalarda joylashgan. Mamlakatning shimoliy – sharqiy va
sharqiy qismlari iqlimga iliq Golfstrim oqimi, Tinch okean sohili
iqlimga Koliforniya oqimi anchagina ta‟sir o„tkazadi. Hudud yuzasining
tuzilish xususiyatlariga ko„ra shimoliy va janubiy mintaqalar o„rtasida
havoning faol almashinuvi munosabati bilan ob-havo tez-tez o„zgarib
turadi.
AQSH – tabiiy resurslarning barcha turlariga boy. Mineral
resurslarning ba‟zi bir turlarining zahiralari bo„yicha dunyoda yetakchi
o„rinlarni egallaydi. Shular qatoriga toshko„mir, miss, molibden,
alyuminiy xomashyosi, qo„rg„oshin – rux, uran rudalari, oltin,
fosforitlar, har xil tuzlar kiradi.
Yoqilg„i – energetika resurslari toshko„mir (3,6 trln.t), neft (4,4
mlrd. t), tabiiy gaz (10 trln. m
3
) va gidro resurslarga (700 mlrd. keg.s)
asoslanadi. Toshko„mirning yirik konlari Appalachi havzasida hamda
O„rta G„arb rayonida mavjud. AQSH yirik neft zahiralariga ham ega.
Yirik neft konlari Alyaska (Pradxo – Bey), Texas, Nyu-Meksika,
Luizana, Kaliforniya shtatlarida hamda Meksika ko„rfazida joylashgan.
AQSH da yirik tabiiy gaz konlari neft konlari yonida joylashgan (Texas,
Kaliforniya shtatlari va Meksika ko„rfazi). Temir rudasining katta
zahiralari Buyuk ko„llarning sohillaridagi konlarda to„plangan.
Daryolaridan Kolumbiya, Kolorado, Niagara gidroenergiya resurslariga
boy bo„lib, undan hozirgi vaqtda samarali foydalanilmoqda.
AQSHning yuqori darajadagi iqtisodiy taraqqitida uning o„ziga xos
tabiiy sharoiti va tabiiy resurslarning ahamiyati juda katta.
Mamlakatning materik qismi hududi dehqonchilik va chorvochilikning
deyarli barcha tarmoqlarini yetishtirish uchun qo„lay bo„lgan agroiqlim
resurslariga ega. AQSHning juda katta maydonini egallagan dasht
zonasi mamlakatning eng yirik g„alla makonidir. Deyarli 100-120 mln.
tonna don lalmi yerlarda yetishtiriladi. Yalpi hosilning barqarorligi 6-7
yilda bir marta buziladi, ya‟ni iqlim qo„rg„oqchil kelib, don ekinlari
birmuncha zarar ko„radi. Ko„pincha tabiiy zahiralari bo„yicha AQSH
72
dunyoda va shuningdek rivojlangan g„arb mamlakatlari ichida yetakchi
o„rinda turadi. Bu esa mamlakat iqtisoditida katta ahamiyatga ega.
Mamlakat bir yilda 900 mln. tonnadan ziyod ko„mir, 400-450 mln.
tonna atrofida neft, 500 mlrd kub.m tabiiy gaz qazib olinmoqda. Rangli
metallar ruda konlari Qilli va Kordeleriya tog„lariga to„g„ri keladi.
Ayniqsa mis, rux, qo„g„oshin, volfram juda katta miqdorda mavjud
Dunyo miqsidagi eng yirik molibden konlari Kolorado, Yuta va Nyu-
Meksika shtatlaridagi havzalarda qazib olinadi. Kolorado platasida mis
rudalari, katta basseynda – oltin qazib olinadi. AQShning oxirgi un
yilliklar ichida Alyaska shtati tabiiy resurslarga eng boy hudud deb
qaralmoqda. Bu yerda toshko„mir va qo„ng„ir ko„mir, qalay, nikel,
simob, asbest va neft zahiralari mavjud.
Do'stlaringiz bilan baham: |
