1- mashg’ulot. Mavzu: Optik asboblarni tuzilishi va ular bilan ishlash qoidalari

1- mashg’ulot.

Mavzu: Optik asboblarni tuzilishi va ular bilan ishlash qoidalari.

1. Optik asboblarni tuzilishi va ular bilan ishlash qoidalari

Ishning maqsadi: Laboratoriya mashg‘ulotida ishlatiladigan asbob-anjomlar bilan talabalarni tanishtirish.

Kerakli jihozlar: biologik MVR-1,MBI-3 mikroskoplari va mikroskoplarning tuzilishini aks ettiruvchi kо‘rgazma rasmlar, tomizgichlar, buyum va qoplag‘ich oynalar, suv tо‘ldirilgan idishlar, mum yoki plastilin bо‘lakchalari va binokulyarlar.

Biologik mikroskoplar optik yoritgich va mexanik sistemalardan iborat (1-rasm). Mikroskopning optik qismiga okulyar, obyektivlar va birlashtiruvchi tubus kiradi. Har bir obyektiv metall naychaga joylashtirilgan linzalardan iborat, ular bir-biridan ma’lum masofada о‘rnatilgan. Ularni katta qilib kо‘rsatish imkoniyati yon tomonidan raqam bilan kо‘rsatilgan. Masalan, 8x raqamli obyektiv 8 marta, 40x raqamlisi esa 40 marta katta qilib kо‘rsatadi. Raqami 90x bо‘lgan obyektivni immersion obyektiv deb ataladi. U bilan ishlayotganda tekshiriladigan preparatning ustiga bir tomchi kedr moyi tomizib, obyektivning pastki uchi shu moyga botiriladi.Natijada tekshirilayotgan obyekt bilan linza orasidagi havo о‘rnida moy qavati paydo bо‘ladi. Moy va linzaning nurni sindirish darajasi qariyib bir xil bо‘lganligi uchun kо‘rilayotgan obyektimiz aniq kо‘rinadi.

Okulyar linzalardan iborat bо‘lib,tubusning yuqori tomoniga kiygizib qо‘yiladi. Uning katta qilib kо‘rsatish darajasi ustiga yozib qо‘yiladi. Raqam qancha katta bо‘lsa, okulyarning kо‘rsatish imkoniyati ham shuncha oshadi. Lekin okulyarning kattaligi ortishi bilan obyektning ravshanligi xiralashadi. Shuning uchun har doim katta okulyardan foydalanish tegishli natija beravermaydi. Tekshirilayotgan obyektning necha marta kattalashtirilganligini bilish uchun obyektivdagi raqamni okulyaardagi raqamiga kо‘paytirish kerak.