1 – лабораторияиши 1



Download 1,44 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/33
Sana28.06.2022
Hajmi1,44 Mb.
#714262
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   33
Bog'liq
aloqa liniyalari fanidan laboratoriya ishlariga uslubij qollanma

3.
 
Лабораторияда коаксиал алоқа кабелларининг конструктив 
тузилишини ўрганиш 






ВКПАШп-1 
ВКПАШпт-1 
 


Ўкитувчи талабани саволларга тайёргарлигини сифатини билиш учун 2 
бўлимда келтирилган саволлар бўйича текширади. 
Талаба ишга рухсат олгандан сўнг, ўкитувчи ёрдамида лабораторияда 
айрим коаксиал кабелларни намуналари ва коаксиал кабелларни монтаж 
қурилмалари билан танишади. 
Кабел бўлагини конструкцияси элементлари тузилишини текшириш ва 
улар бўйича кабел русумини аниқлаш (2-иловага қаранг). 
Кебелни ўрганишда бажариладиган ишнинг мазмуни. 
Гуруҳ талабаларига хар-хил турдаги кабел намуналари (бўлаклари) 
берилади. Кабел бўлагини олиб, кабелнинг ташқи қопламидан (агар у бор 
бўлса) талаба конструктив элементларни кетма-кет аниқлаб, ўлчаб, уларга 
тўлиқ характеристика бериши керак. Бунда талаба зарур бўлган ўлчов 
дастгоҳ (ўлчов асбоблар) (кабел пичоғи, плоскогубца, микрометр, 
штангенциркуль, ўлчов чизғичи)ларни лаборантдан олиши керак. 
Кабел бўлагидаги элементларнинг ўлчов натижалари2.2
-
жадвалга 
киритилади, бунда 1,8 гача кўрсатилган иш тартибида бажарилади. 
Ўлчов ишлари ва кабел русуми аниқлангандан сўнг кабелнинг 
кўндаланг кесим чизмаси ва 2.3-жадвалга кабелнинг техник маълумотлари 
киритилади
Илова 1. Кабелнинг қўндаланг кесим чизмасини ўқитувчи беради. 
Илова 2. Кабел конструкциясини ўрганишда хар-хил кабел, 
бўлакларининг етишмовчилиги бўлган холларда, қуйидаги амал 
бажарилиши мумкин. 
Юқорида кўрсатилган [1,2,3] ва қўшимча адабиётлар ёрдамида, хар-бир 
талабага (ёки бригадага) шахсан кабел русуми (ёки бир неча кабел) берилади. 
Талаба шу кабелни (кабелларни) конструктив элементларини ўрганиб 2.2 ва 
2.3 жадвалларни тўлдиради. 
Кабелларни бўлакларга бўлиш натижасида коаксиал кабел русумини 
аниқлаш. 
2.2-жадвал 
Текши
риш 
кетма 
кетлиг
и 
Кабел 
конструкци
яларини 
элементлар
и 
Элементларни 
характеристикаси ва 
уларнинг ўлчови 
Жадвални 
3 чи графасини 
тўлдиришда 
тавсиялар 







Кабелнинг 
ташқи 
диаметри, 
мм 
Бир неча бор 
ўлчовларни ўрта 
қиймати олинади 

Кабелнинг 
муҳофаза 
қоплами 
Ташқи 
изоляцияловчи 
қопламлар, 
конструкцияси, 
қалинлиги, мм 
Хар бир қатламни 
материали, 
конструкцияси ва 
қалинлиги 
кўрсатилади 




Зирх, 
конструкцияси, 
материали, ўлчови, 
мм. 
Зирхлардаги тасмалар
(ёки симлар) сони, 
уларни кенглиги 
(диаметри), 
қалинлиги 
кўрсатилади 
Ёстиқ, қалинлиги, 
мм. 
Конструкцияси ва 
материали (кабел ип 
тўқималари, тасма ва 
бошқалар) 
кўрсатилади 

Намдан 
сақловчи 
қобиқ 
қобиқни ташқи 
диаметри, мм. 
Бир неча ўлчовлар 
натижасини ўрта 
қиймати 


қобиқ материали 
калинлиги, мм. 

Камар 
изоляцияси 
Конструкцияси,
қалинлиги, мм. 
Тасмалар сони, улар 
кенглиги ва 
қалинлиги 

Кабел 
ўзагини 
тузилиши 
(конструкц
ияси) 
Коаксиал жуфт-
ларининг сони, 
уларнинг ташқи 
диаметри, мм. 
Ташқи ўтказгични 
изолацияси билан 
ўлчанади 
Симметрик 
тўртликлар сони ва 
уларга 
характеристика 
Жуфт ёки тўртликлар 
диаметри, материал 
ва тузилиши 
(конструкцияси) 
Коаксиал жуфтлар 
ва симметрик гуруҳ 
кабелда жойлашиши 
Кабелнинг кўндаланг 
кесим чизмаси 
берилади 




Элементар 
симметрик 
гуруҳларни
нг 
тузилиши 
(конструкц
ияси) 
Ташқи ўказгични 
ташқи изоляцияси, 
тузилиши ва
ўлчови, мм. 
Изоляцияни 
материали, кенглиги 
ва уларнинг сони 
қўрсатилади 
Ташқи ўказгични
тузилиши, 
материали, 
ўлчови,мм. 
Ташқи ўтказгичнинг 
ясалиши, қалинлиги 
ва ички диаметри 
кўрсатилади 
39 



Ўтказгичлар 
оралиғидаги 
изоляция
конструкцияси, 
ўлчовлари, мм. 
Изоляциянинг 
номланиши, 
элементларининг 
ўлчовларини 
қиймати, материали 
Ички ўтказгич 
материали ва 
диаметри, мм. 
Диаметрни ўрта 
ўлчови олинади 
Ташқи ўтказгичдаги 
экран, материали, 
диаметри, мм. 
Тасмалар сони, экран 
материали, кенглиги 
ва қалинлиги 
Коаксиал жуфтлар 
тури 
Номланиш, 
рақамларни 
белгиланиши ва 
уларга изох бериш 

Кабел тури 
Шартли белгилар ва 
улар изохи 

Кабел 
русуми 

………… коаксиал кабелининг техник маълумоти (2.2- жадвалдан) 
2.3 - жадвал 
Кабелни ишлатилаш 
доираси 
Кабелни ётқазиш 
шартлари 
Коаксиал жуфтларда 
частоталар ишлатиш имкони 
Частота 
диапазони 
МГц ёки 
узатиш 
тезлиги 
Ушбу 
диапазонда нечта 
канал ҳосил 
этилади 
Жавоблар тавсилоти 
Қандай кабеллар 
ишлатилиши: 
Кабеллар 
қаерларга 
Юқори 
частоталарни 
Аналог ва 
рақамли узатиш 


4. Иш бўйича хисобот 
1. Кабелнинг бўлакларга бўлишда ўрганиш натижалари 2.2 ва
2.3-жадвал кўринишида келтиринг. 
2. Кўрилаётган коаксиал кабелнинг кўндаланг чизмасини чизинг. 
5. Назорат саволлар 
1.
Алоқа кабелларининг классификацияси. 
2.
Алоқа кабелларининг маркировкаси. 
3.
Ташқи изоляцияловчи қоплам кўриниши. 
4.
Зирх қопламлар вазифаси ва тузилиши. 
5.
Намдан сақловчи қобиқнинг вазифаси ва тузилиши. 
6.
Камар изоляциясининг вазифаси ва тузилиши. 
7.
Ўзакни ўрам тизими. 
8.
Ўтказгичларнинг изоляция турлари. 
9.
Ток ўтказгич симларнинг тузилиши ва турлари. 
10.
Кабелда ишлатиладиган узатиш тизимлари. 
Адабиётлар 
 
1.
Гроднев И.И., Верник С.М. Линии связи: М. Радио
и связь. 1988. -521с. 
2. Гроднев И.И., Курбатов Н.Д. Линии связи: М.
Связь. 1980. -411с. 
3. Строительство кабельных сооружений связи: Справочник
4. Барон Д.А., Гроднев И.И. и др, 4-е издание, М. Радио и связь. 1988. -788 с. 
 
 
 
 
 
3 – лабораторияиши
 
Кабелнинг охирлаш ускуналарини ўрганиш
 
магистрал, 
минтақавий, 
шаҳар ва қишлоқ 
алоқа 
тармоқларида 
ётқазилиши 
мумкин: телефон 
канализациясида, 
ерда, сув тўсиқ-
лари орқали 
узатиш имкони, 
спектр частотаси 
воситалари 
орқали 
олинадиган 
каналлар сони 
кўрсатилсин 


1. Ишдан мақсад 
 
Лаборатория ишини бажариш натижасида талабалар қуйидагиларни 
билиши зарур: 
-шкафли 
тизим тузилишида абонент кириш имкониятини тармоқ 
структурасини ўрганиш; 
-шаҳар телефон кабелларини автоматик телефон станцияси (АТС) 
кроссига киришидаги муҳофазаловчи полосалар тузилишини ўрганиш; 
-абонент тармоқларида қўлланувчи кабел бокслари, кабел яшиклари ва 
тақсимловчи қутичаларнинг тузилишини ўрганиш;
-шаҳарларо кабел боксининг конструкциясини ўрганиш.
 
2. Топшириқ 
2.1 Макетда жойлаштирилган муҳофаза полосалариниконструкцияси ва 
техник маълумотларини ўрганиш. 
2.2 Кабел боксларининг конструкцияси ва техник харак-теристикасини 
ўрганиш. 
2.3 Кабел яшикларининг конструкцияси ва техник харак-теристикасини 
ўрганиш. 
2.4 Тақсимлагич телефон қутичаларнинг конструкцияси ва техник 
характеристикасини ўрганиш. 
2.5 Ўрганилаётган ускуналарнинг чизмаларини чизиш.
 
 
3. Асосий назарий маълумотлар 
 
3.1 Абонент линиясининг тузилиш тизими. 
Абонент линияларининг тузилиши уч хил кўринишга эга: шкафсиз, 
шкафли ва комбинацияланган-яъни у шкафли ва шкафсиз кўринишларни ўз 
ичига олади.
Абонент линиясининг шкафсиз тизимида АТС биносида ўрнатилган 
охирлаш ускуналарига абонент линияларитўғридан– тўғри равишда уланади 
(3.1-расм).
АТС 
а.л.
а.л.
а.л.
а.л.
а.л.
ТА
ТА
ТА


3.1-расм. Абонент линияларининг тузилиши: 
ТА-телефон аппарати; а.л.-абонент линияси 
Бундан ташқари абонентлар тўғридан–тўғри АТС нинг оҳирлаш 
ускунасига уланишда тўғри уланиш тизими мавжуд (3.2–расм). Одатда 
абонентлар тўғридан –тўғри АТС нинг оҳирлаш ускуналарига уланиши 
кичик сиғимли тармоқларда, яъни ишлаб чиқариш корхонаси ёки бино 
ичидаги корхона АТСларида бўлиши мумкин. Бундай тизимда ҳар бир 
абонент оҳирлаш ускунасидан, яъни телефон аппаратидан бир жуфт 
ўтказгичли алоқа линияси ёрдамида АТС нинг охирлаш ускунаси билан 
боғланади. Бундай тизимнинг афзаллиги у оддий бўлиб, абонент 
линиясининг оралиғида ҳеч қандай қўшимча тақсимлагич ускунаси 
бўлмайди, камчилиги эса тармоқнинг нархи ошиб кетиши ва тармоқ 
тежамсиз бўлиши, агар бир жойдаги телефон аппаратини бошқа жойга 
кўчириладиган бўлса, у ҳолда янги алоқа линиясини қуриш керак бўлади.
Тармоқ тежамини камайиши ва нархини ошиб кетишига яна бир сабаб, 
бу тизимда ҳар бир алоқа линиясининг бир жуфтлик кабеллардан ташкил 
этилиши ва қўлланилган кабелларнинг сиғими кичик бўлишидир. 
Бошқа ТҚга
ТА 
розеткаси 
Абонент 
ўтказгичи 
участкаси 
Абонент
10х
2
20х
2
10х
2
10х
2
50х
2
10х2 
30х2 
1х2 
1х2 
ТҚ 
ТҚ 
ТҚ 
Т
Қ 
ТҚ 
АТС 
100х2 
Магистрал участка 
ТА 
ТА 


3.2 – расм. Абонет линияларининг тўғридан тўғри электр (озиқлантириш) 
манбаи схемаси бўйича тузилиши. 
АТС-автоматик телефон станция, ТҚ-тақсимлаш қутичаси, ТА-телефон 
аппарати, 100

2; 50

2; 30

2; 20

2; 10

2-кабел сиғимлари, 1

2-бир жуфтлик 
ўтказгич, О-кабел тақсимлаш муфтаси. 
Тўғридан– тўғри электр манбаи бўйича уланиш тузилиши, тўғри 
уланиш тузилишига қараганда анча арзон. Тўғридан– тўғри уланиш 
тузилишида бир жуфтлик алоқа линиялари телефон аппарати розеткасидан 
тақсимлагич қутичасига қадар ётқизилади. Абонент линиясининг бундай 
участкаси абонент ўтказгичи участкаси деб аталади. Тақсимлагич қутичага 
уланган бир жуфтлик алоқа линиялари ўн жуфтлик кабел билан уланади, 
яъни абонент ўтказгичи-проводкаси участкасидан шаҳар телефон 
тармоқларининг абонент линиясини магистрал участкасига ўтказилади. 
Магистрал участка эса АТС кросси билан тугайди. АТС биносига келувчи 
кичик сиғимдаги кабеллар йиғилиб, тақсимлагич муфтаси ёрдамида катта 
сиғимдаги кабелларга жамланади. 
Тўғридан тўғри уланиш тузилиши тўғри уланиш тузилишига нисбатан 
афзаллиги алоқа тармоғини тежамли бўлиши ва қайишқоқлигидир. 
Биринчидан, абонент ўтказгичи-уланиш участкасида бир жуфтлик 
кабелларни кичик масофада кам узунликка эга бўлиши, ҳамда магистрал 
участкада кўп жуфтлик кабелларни қўлланишидадир. Иккинчидан, 
магистрал участкада меъёрдан ортиқ заҳира жуфтликларини бўлиши, бу эса 
эксплуатация жараёнида ишдан чиққан ва шикастланган жуфтликларни 
заҳирадаги жуфтликлар ҳисобига алмаштириш мумкинлиги, шунинг учун 
заҳирадаги жуфтликлар эксплуатацион заҳира жуфтликлари деб юритилади. 
Бу ҳолатда абонент оҳирлаш ускуналарида бир жуфтликдан бошқа 
жуфтликка улаш имконини беради ва қўшимча сарф–ҳаражатларсиз ҳамда 
янги қурилишсиз бошқа абонентларни улаш мумкин.
Агар тўғридан тўғри уланиш тузилишида абонент линияси иккита 
участкадан-магистрал ва абонент ўтказгичи (проводкаси) участкасидан 
ташкил топса, абонент линиясининг шкафли тизимда учта: магистрал, 
тақсимлагич ва абонент ўтказгич участкаларидан иборат бўлади (3.3–расм). 
Тақсимлаш шкафи ўрнатилган райондаги абонент линиясининг 
магистрал участкаси АТСдан тақсимлаш шкафигача бўлса,тақсимлагич 
шкафидан тақсимлагич қутичасигача ёки тақсимлагич яшикгача бўлган 
участка тақсимлагич участкаси деб юритилади. Абонент линиясининг 
45 


тақсимлагич қутичасидан абонент телефон аппарати уланадиган розеткагача 
бўлган участка эса абонент ўтказгичи участкаси деб аталади. 
Тўғридан тўғри уланиш тузилишидан шкафли тузилишга ўтиш 
жараёнида қўшимча сарф–харажатлар билан боғлиқ бўлиб, бу сарф–
ҳаражатлар ўз ичига тақсимлагич шкафи ва шкаф ичига ўрнатиладиган кабел 
охирлаш ускуналарини сотиб олиш, уларни шкаф ичига ўрнатиш ва монтаж 
ишлари киради. Бундай тузилишда магистрал участкада қўлланилган 
магистрал кабелларнинг заҳира жуфтликларини камайиши бўлса, у ўз 
навбатида лойиҳалаштирувчи эксплуатацион заҳира меъёрларини ошишига 
олиб келади. Умуман олганда шкафли тузилишда магистрал кабеллар тўғри 
электр манба тузилишига нисбатан тежамли ишлатилади. 
3.3–расм. Абонент линиясининг шкафли тузилиши. 
АТС-автоматик телефон станцияси, ТШ-тақсимлаш шкафи, Т+- тақсимлаш 
қутичаси, О- тақсимлаш муфтаси, ТЯ-тақсимлаш яшиги, 800x2; 500x2; 300x2; 
200x2-магистрал участкаси кабеллари сиғимлари, 100x2; 50x2; 30x2; 20x2; 
10x2-тақсимлаш участкаси кабеллари сиғимлари. 
Шундан хулоса қилиш мумкинки, абонент линияларини шкафли 
тузилиши тежамли бўлади, қачонки усканаларни сотиб олиш, уларни 
ўрнатиш, тақсимлаш шкафини охирлаш усканалари билан монтажига кетган 
қўшимча 
харажатлар 
магистрал 
кабелини 
жуфтлари 
тежамли 
ишлатилганлиги сабабли кетган чиқим қопланса. 
Ҳозирги пайтда абонент линиялари комбинацияланган тузилиш бўйича 
олиб борилади, яъни шкафли тузилиши ҳамда абонент линияларининг 
тўғридан–тўғри электр манба тузилиши билан биргаликда олиб борилади 
(3.4-расм). Бугунги кунда қўлланувчи лойиҳалаш меъёрлари асосида АТС 
биносидан 500 метр радиусда тўғридан–тўғри электр манба зонаси (ЗПП-зона 
прямого питания) ажратилади. Бу зонадан ташқарида эса шкаф районлари 
ажратилади ва унда тақсимлагич шкафлари жойлаштирилади. Шу усул 
асосида тузилган тармоқдаги абонент линиялари- абонент ўтказгичи, шкаф 
районларидаги тақсимлагич участкаларидаги тақсимлаш кабеллари, 
магистрал участкадаги магистрал кабеллари, тўғри электр манба зонасидаги 
ТА
розеткаси 
Тақсимлагич 
муфталар 
10х2
абонент линияси 
Тақсимлагич 
муфталар 
30х2
300х
2
300х
2
50х2
1х2 
1х2 
1х2 
50х2 
20х

10х2 
100х2 
100х2 
500х2 
100х2 
200х2 
800х2 
Бошқа ТҚга 
БошқаТҚга 
135-АТС 
ТШга 
Бошқа ТШга 
ТШ 

Download 1,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   33




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish