1 – laboratoriya ishi

1 - topshiriq bo`yicha qisqacha nazariy ma’lumot
Ma’lumot uzatish tarmoqlarining samaradorligini oshirish va xavfsizligini ta’minlashda lokal tarmoqlarda VLAN lar tashkil etiladi. VLAN tarmog`i fizik emas, mantiqiy bog`lanishga asoslangan bo`lib, lokal tarmoqda qurilmalarni guruhlaydi. VLAN tarmog`i doirasidagi qurilmalar guruhi xuddi qurilmalar bitta o`tkazgich yordamida ulangandek bo`ladi.
VLAN tarmog`i administratorga foydalanuvchilarni yoki qurilmalarni qayerda joylashganligiga bog`liq bo`lmagan holda qo`llanilish sohasi yoki loyihalash guruhi funktsiyasi bo`yicha segmentatsiyani amalga oshirishga yordam beradi. Kommutatorning ixtiyoriy porti VLAN ga tegishli bo`lishi mumkin. Bir adresli (unicast), ko`p adresli (multicast) va keng eshittirishli (broadcast) paketlarni uzatish va qabul qilish faqat o`sha VLAN doirasida bo`ladi. Har bir VLAN alohida mantiqiy tarmoq hisoblanadi. VLAN ga tegishli bo`lmagan stantsiyalar paketlarni jo`natish uchun marshrutizatorlar orqali uzatiladi.
VLAN tarmog`i LAN ning bir nechta segmentlarini qamrab oluvchi mantiqiy keng eshittirishli (broadcast) domenni yaratadi. VLAN tarmog`i quyidagi avzalliklarga ega:
Xavfsizlik: muhim ma`lumotlarga ega bo`lgan guruhlarni tarmoqning boshqa qismlaridan ajratiladi. Uning yordamida axborotni maxfiyligini buzilish extimolligini kamaytiradi;
Xarajatlarni kamaytirish: o`tkazish qobiliyatidan samarali foydalanish va qimmat tarmoq inrastrukturalari yangilanishini arzonligi;
Samaradorlikni oshirish: tarmoqni ikkinchi pog`onada bir nechta mantiqiy guruhlarga bo`lish (keng eshittirishli domen) ortiqcha tarmoq trafigini sonini kamaytiradi va samaradorlikni oshiradi;
Keng eshittirishli domenlarni kamaytiradi: tarmoqni VLANlarga ajratish keng eshittirishli domendagi qurilmalar sonini kamaytiradi.
Аxborot texnologiyalari bo`limining samaradorligini oshirish: VLAN tarmog`i tarmoqni boshqarishni soddalashtiradi. Yangi kommutatorni ekspluatatsiyaga kiritishda ko`rsatilgan portlarda kerakli qoida va jarayonlarni amalga oshiradi. Аxborot texnologiyalari mutaxassislari VLAN ga tegishli nom
bilan tarmoqni funktsiyasini tezda aniqlashadi.
Har bir VLAN tarmoqda qaysidir bir IP tarmoqqa tegishli bo`ladi. VLAN ni loyihalashda tarmoq adreslashining ierarxik tizimini amalga oshirishni inobatga olish lozim. Ierarxik adreslash degenda tarmoqni to`liq ishlashida VLAN tarmog`i yoki IP tarmoqning segmentlarini tartibli berilgan raqamlanishi tushiniladi.
Vlan tarmoqlari asosan 2 xil diapazoda bo`ladi:
1.Standart – 1 dan 1005 gacha
2.Kengaytirilgan – 1006 dan 4094 gacha
Kommutator portlari VlAN 1 ga oldindan biriktirilgan bo`ladi (default vlan, native vlan = 1)

5.1-rasm. VLAN 1 ga biriktirilgan portlar ro‘yxati