1- ilk yoshdagi bolalarda kuzatiladigan reflekslar va ularning ahamiyati

70.2- 6 oylik bolani logopedik tekshiruv
Ikki-uch oylik bolani tekshirish metodlari
Tadsshot predmeti: gugulash tovushlarini talaffuz etadi.
Tekshirish metodikasi: bolaning bugaz tovushlarini aytishi
uchun uni or|$asi bilan yot^iziladi, bolani erkalatib murojaat
kilinadi yoki bolaning onasidan u bilan ^issiy «gaplashish» sura-
ladi. Agarda gudak tekshirish davomida ^sch sanday bugiz tovush larini talaffuz etmagan bulsa, unda onasidan: «Sizning far-
zandingiz k;orni tuts, dam olgan va^tlarida ^andaydir tovushlar
ni aytadimi?» «Bu tovushlar kanday eshitiladi?», deb suraladi.
Gudakning onasi bola talaffuz etadigan tovushlarni bayon
^ilishga 1$iynalsa, unga logoped yordam berishi mumkin. Namuna
sifatida logoped gudakning onasiga gugulash tovushiga uxshash
tovushlarni misol taritsasida talaffuz etadi.
Bola uchun yordam: agarda taktil-^issiy alo^ada tovushlarni
ayttirishning iloji bulmasa, logoped bolaning nafas chi^ari-
shini nafas gimnastikasi yordamida vokalizatsiya ^ilishga uri-
nishi mumkin: dastlabki ^olat - chal^ancha yot^izish. Kukrak
1$afasini, uning yon va oldi tomonlarini ritmik ravishda asta
босишь. Nafas chitsarishda logoped gugulash tovushlarini talaf
fuz etadi. Bu metod 2 ^aftalikdan 3 oylikkacha bulgan bolalar
da kullanilishi mumkin. 3 oylikda dastlabki ^ o l a t - bola cha-
1$ancha yot^iziladi. Bolaning bukilgan 1$ullarini biroz yon to-
monlarga stolning ustida yengilgina sirpantirib ochish (nafas
olish), sungra ularni bukilgan ^olatda asta kukrak 1$afasining
yon tomonlarining ustiga bosish (nafas chikarish). Нафас чи1$а-
ришда логопед гугулаш товушларини талаффуз этади.
Bolaning uzini tutishi: kattalarning bir necha murojaati-
dan sung gudak aloxida tovushlar bilan javob beradi: a) gudak
birin-ketin unlilarga uxshash tovushlar (ayniksa, «e» va «i»)
chinara boshlaydi. Asta-sekin undoshlar 1$sh ila boradi. Bu
suzlarning artikulyatsiyasi ^isman noanits, ba’zan esa umuman
tushunarsiz buladi. Ba’zan 3 oylikda bola kupincha chal1$ancha
yotib velyar «r» tovushini talaffuz etishi mumkin.
Olti-yetti oylik bolani tekshirish metodlari
Tadsitsot predmeti: buginlarni talaffuz etish.
Tekshirish metodikasi: buginlarni talaffuz etishga unday-
digan omil sifatida katta odamning bola bilan gaplashishi za
rur emas, ammo unga murojaat 1$ilinganda bola 1$uvonadi. Tek
shirish vaktida bola tomonidan beixtiyor (spontan) talaffuz etil
gan barcha tovushlar e’tiborga olinadi (belgipab boriladi).
Agarda tekshirish va!$tida tegishli tovushlarning, ^uvonch
1$ich1$iri191arini eshitishning ipoji bulmasa, bolaning onasi
yoki logoped bola bilan taktil-^issiy alo1$a urnatishga urinib
kuradi. Bola bilan bunday «gaplashish» vaktida biroz tuxta-
lish k^ilish lozim, bu va1(tda bola artikulyatsiya a’zolarining te
gishli ^arakatlarini «topib» oladi. Agarda tekshirish nshoya-
sigacha bola birorta ^am buganlarni talaffuz 1$ilmasa, uning
onasidan «Farzandingiz 1$ich1$irikdan boisha 1$andaydir tovush
larni talaffuz etadimi?», «Ular ^anday aytiladi?» va «Far-
zandingizning kayfiyati yaxshi va^tlarda fgaonchli 1$atti1$ sich!$-
iritslar chi^aradimi?», - deb suraladi. Агарда боланинг онаси
фарзандининг ^андай товушлар читсаришини курсатишга к;ий-
налса, логопед намуна келтиради.
Agarda taktil-^issiy alo^ada tovushlar chi^arishning udda-
sidan cht$ilmasa, logoped bolani nafas gimnastikasi yordamida
vokalizatsiyalashga urinib kuradi:
- katta odam bolaning 1$ullarini ushlab ularni yon tomonga
va kshoriga kutaradi (nafas olish) va galma-gal kukragini us
tiga ung !$lini chap 1$uliga, chap ^ulini ung 1$ulini ustiga 1$uyadi
(нафас чикариш). Боланинг нафас чи^аришида логопед гугулаш
товушларини талаффуз этади. Bu usul 6-12 oylik bolalarda
1$ullaniladi.
Kurishida, eshitishida nu^soni bulgan bolalarda guvrash
ning (buginlarni talaffuz etishning) shakllanishini oreada
^olishi natijasida tovush va artikulyatsiya mimikasi urtasida
boglanishlar yuzaga kelmaydi.