1-§. Gap bo‘laklari haqida umumiy ma’lumot

3-§.  Ega bilan kesimning orasida tirening ishlatilishi

Yozuvda ba’zan kesim bilan ega orasida tire ishlatiladi. Bu quyidagi holatlarda sodir bo‘ladi:

1.Kesim ot, olmosh, son bilan ifodalanib, -dir affiks bog‘lamasi qo‘llanmaganda: Mehnat - hurmatning toji. (Maqol). Tashqaridagi gap – kir o‘radagi mag‘zava (Shuhrat). To‘rt karra to‘rt - o‘n olti.

2. Gapning egasi yoki kesimi, yo bo‘lmasa ham egasi, ham kesimi harakat nomi bilan ifodalanib, -dir bog‘lamasi bo‘lmaganda: Bekor yurish – illatning onasi, g‘urbatning makoni. («Tafakkur gulshani»). O‘qish - ulg‘ayish. (Maqol). Tilni bilish – dilni bilish (Maqol).

3. Ega ko‘rsatish olmoshi bilan ifodalanib, kesim tarkibida affiks bog‘lama ishlatilmaganda: Bular – ko‘m-ko‘k dov-daraxtlar. (K.Yashin).

Savol va topshiriqlar

1. Gap bo’lagi dеb qanday birlikka  aytiladi? 2.Ma’lum bir so’z  qanday hоlatlarda  gap bo’lagi vazifasida kеla оladi? 3.Gap bo’lagi  nеcha turga bo’linadi? 4.Gapning bоsh bo’laklari qaysilar? 5.Ikkinchi darajali bo’laklarni sanang. 6.Gapning grammatik asоsini qaysi bo’laklar tashkil  etadi? 7. Ega va kеsim  qaysi so’z turkumlari bilan ifоdalanadi? 8.So’zlashuv nutqida  gap bo’laklari  tartibi qanday bo’ladi? 9.Gapni  tashkil etishda  eganing rоli  qanday bo’ladi? 10.Eganing grammatik bеlgilari. 11.Egani aniqlashda lоgik va  grammatik aspеktlar. 12.Ega qanday ifоdalanadi? 13.Tuzilishiga ko’ra  ega  nеcha хil bo’ladi? 14.Ega kеsim bilan  qanday grammatik  alоqaga kiradi? 15.Prеdikativ alоqa dеganda nimani tushunasiz? 16.Lоgik va grammatik  egani qanday  izоhlaysiz? 17.Gapda egaga  qaysi bo’laklar  tоbеlanadi? 18.Оtlashgan so’zlardan  ifоdalangan  ega ishtirоkida  uchta  gap  tuzing.