1-§. Diyorimiz jahon sivilizatsiyasi beshiklaridan biri siz ushbu darslikda iv–xv asrlar

Ichki va tashqi savdo. Mamlakatda dehqonchilik va hunarmandchilikning rivoj topishi natijasida ichki va tashqi savdo kengaydi. Qadimgi karvon yo‘li bo‘ylab quduqlar qazilib, har bir bekatda rabotlar bino qilinadi. Karvonlar o‘tadigan shahar va qishloqlarda karvonsaroylar quriladi. Ularda hujralar va omborxonalar bo‘lardi.
Tashqi savdo muomalasida sar­roflikcheklaridan keng foydalanilar edi. O‘sha vaqtda savdogarlar o‘zi bilan ko‘p miqdorda pul olib yurmas edilar. O‘z pullarini ular
shahardagi sarroflardan biriga topshirib, undan tegishli hujjat – chek olardilar. Mo‘ljallangan shaharga borish bilan shu chekni sarrofga berib, unda ko‘rsatilgan miqdordagi pulni to‘laligicha qaytarib olish mumkin edi. Chek so‘zi forscha termin bo‘lib, o‘sha vaqtda ham bu so‘z ayni ma’noda ishlatilgan.

* Rabot – o‘rtа аsrlаrdа аrаblаrning mustаhkаmlаngаn qаrоrgоhi. Dаstlаb g‘оziylаrgа mo‘ljаllаb qurilgаn mахsus binо. Kеyinchаlik rabot fаqаt qo‘rg‘оn, istеhkоm mа’nоsidаginа emаs, bаlki mеhmоnхоnа (kаrvоnsаrоy) mаzmunidа hаm tushunilgаn
* Karvonsaroy – kаrvоnlаr to‘хtаb, tunаb o‘tаdigаn rаbоt, sаrоy, mehmonxona. Savdo yo‘llari ustida va shaharlarda qurilgan



Shimoliy yo‘l orqali Janubiy Sibir va Mo‘g‘ulistonga Movarounnahrning shahar va qishloqlaridan bo‘z, kiyim-kechak, egar-jabduq, qilich, idishlar, zargarlik buyumlari, dori-darmon, quruq meva, kunjut va zig‘ir moyi va boshqa shu kabi mollar olib borilgan. Sibirdan turli xildagi ⦁qimmatbaho mo‘ynalar, ⦁chorva mollari va ⦁chorvachilik mahsulotlari keltirilgan.
Xitoy bilan bo‘lgan savdoda choy, ipak mato, tuz va ot asosiy o‘rinda turgan. Itil, Xazar va Bulg‘orga Movarounnahr va Xorazmdan guruch, quruq mevalar, shirinliklar, tuzlangan baliq, paxta, shoyi matolar, movut, kimxob va gilamlar olib borib sotilgan. Bulg‘or va Xazardan ⦁ qimmatbaho mo‘ynalar, ⦁ shamlar, ⦁ cho‘qqi qalpoqlar keltirilgan.
Pul. Ichki bozorlarda “fals” deb atalgan mis chaqa, xalqaro savdo-sotiqda esa kumush tanga – dirhamlar ishlatilardi. Mis chaqalarni markaziy hukumat ham, shuningdek, sulola a’zolaridan bo‘lgan ba’zi viloyat hokimlari ham chiqarar edilar. Kumush tangalar faqat hukumat boshlig‘i nomidan Marv, Samarqand, Buxoro va Shoshda davlat zarbxonalarida so‘qilar edi.