1- amaliy mashg'uloti

Tarmoq kabellarini texnik ko’rsatkichi

1-jadval.

Kabel turi	O’tkazish tezligi, Mbit/sek	Tarmoqni hosil qiluvchi nuqtalar orasidagi masofa	Kabel uzilganda tiklash mumkinligi
Koaksial kabellar	10 Mbit/sek	500 m	Past
Juftli o’ram kabellari	100 Mbit/sek	100 m	yaxshi
Optiktolali kabellar	1-2 Gbit/sek	100 km	Maxsus qurilmalar talab qilinadi

Lokal tarmoqlarning qo’llanish sohasi juda keng. Bunga ofis ishlarini

avtomatlashtirish, korxona boshqaruv sistemalari, loyihalarni avtomatlashtirish texnologik jarayonlari va robototexnika komplekslari, bank va axborot sistemalari, elektron pochta sistemalarini boshqarish kiradi.
Strukturali kabelli tizimlar – asosan sig’imi, ishonchliligi va modifikasiyalashgan (turlanish) talablarga xos bo’lishi kerak. Ular gorizontal, vertikal va kampus tarmoqqa bo’linadi. (2-Jadval.)
2-jadval.

Kabel tizimi	Qo’llanilishi	Talab
Gorizontal	Qavat/joylashuv chegarasi bo’yicha qurilma lar birlashuvi	Turlanish, ishonchlil ik, universallik
Vertikal	Bino bo’ylab birlashuv	Sig’im, ishonchlilik
Kampus tarmoq	Hisoblash kompyuter tarmog’ining bino bo’ylab birlashuvi	Sig’im, ishonchlilik

Gorizontal kabel aloqa tizimi quyidagilardan tshkil topgan:

• 
  Aloqa kabeli
  
• 
  Rozetkalar
  
• 
  Patch-panel (ko’p sonli portlardan iborat rozetkalar)
  
• 
  Patch-cord (vilkalar(konnektor) orqali aktiv va passiv qurilmalarni birlashtiruvchi kabellar)
  
• 
  Boshqa qurilmalar (ustun va krosslar)
  

Kabellarni qirqish, ishlov berish va konnektiega mahkamlashda maxsus asbob – “Siquuvchi ombur” dan foydalaniladi. (6-rasm.)

5. 
   rasm. Siquvchi asbob RJ-45
   

Patch-cord kabellarni tayyorlash uchun juftli o’rama kabellarida qanday bajarilishini ko’rib chiqamiz. Dastlab bu turdagi kabellarning ulanish qoidalarini bilishimiz zarur.

1. 
   Internet uchun kompyuterdan HUB ga RJ-45 (8P8C) juftli o’rama kabelining mos keluvchi rangli simlar sxemasi (lan): (7-rasm.A, B)
   

5. 
   rasm. A variant – lan kabel
   

7-rasm. B variant – utp kabel

2. 
   Kompyuterda kompyuterga bo’lsa: (8-rasm.)
   

8-rasm.

CAT5 kategoriyali (100 Mbit/s gacha tezlikda) o’rama juftli kabellarda signallarning uzatilishida faqat ikki juft simlargina ishlatiladi. Bir jufti signal qabul qilish uchun, ikkinchisi esa kompyuter tarmoq kartasiga RJ-45 razyomli o’rama juftli kabellar orqali Hub, swich yoki router qurilmalariga signal jo’natish uchun foydalaniladi. (9-rasm.)

9-rasm. Kompyuterning tarmoqqa ulanish tuzilmasi

WINDOWS OT lokal tarmoqni sozlash va ishlatish uchun juda qulay. Tarmoq bilan ishlashdan avval, agar Sizning kompyuteringiz lokal tarmoqqa ulanmagan bo’lsa, sozlash ishlari olib boriladi. Kompyuter tarmoqda ishlashi uchun uni sozlash jarayoni quyidagicha:

Avvalo kompyuterda tarmoq plata (karta) borligiga ishonch hosil qilish darkor. RJ-45 raz’yomiga maxsus konnektor orqali kabellar ulanadi.(10-rasm).
Boot Rom mikrosxemasi tarmoqdagi boshqa kompyuterdan foydalanib, operatsion sistemani yuklash imkonini beradi. Simlar HUBlarga ulanib tarmoq
hosil qilinadi.


10-rasm. Tarmoq plata (karta) va konnektor
Hub qurilmalari xonadagi kompyuterlarni bir-biri bilan bog’lash ya’ni tarmoq hosil qilish uchun kerak bo’ladi. (11-rasm.)
Tarmoqda ishlovchi har qanday kompyuter o’z nomi, maxsus TCP-IP adresi va ishchi guruhiga ega bo’lishi kerak. Boshqa tarmoq ishtirokchilari unga shu nom va TCP-IP adres bilan murojaat qilishlari mumkin (fayl va papka, xabar jo’natish).

11-rasm. Hub qurilmasi