0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

XVIII asming oxiri — XIX asrning boshlaridagi fransuz iqtisodchisi Jan Batist Sey tadbirkorni o‘z hisobiga va tavakkalchilik bilan ish boshlab qandaydir mahsulotni o‘z foydasi uchun ishlab chiqaruvchi shaxs deb tushungan.

Uning ta’kidlashi bo‘yicha, tadbirkor ishlab chiqarish omillri — kapital, mehnat, tabiiy resurslardan oqilona, o‘rniga qo‘yib foy- dalanadi. Sey tadbirkorning o‘ziga xos xususiyatlarini, uning daromadini xarakterini yetarli darajada batafsil yozgan edi.

Nemis iqtisodchisi V.Zombart (XIX asr oxiri — XX asr boshlarida) ko‘rsatishi bo‘yicha, tadbirkor — bu zabt etuvchi, tavakkalchilikka tayyor turish qobiliyatiga ega bo‘lgan, ma’naviy erkin, g‘oyalarga boy, shijoatli va o‘z so‘zini o‘tkazadigan, tashkilotchi, birgalikda baja- riladigan ishga ko‘pgina kishilami birlashtiradigan shaxsdir.

Tadbirkorlik nazariyasining rivojiga eng ko‘p hissa qo‘shgan, uni tabiati va vazifalarini o‘rganib, ilmiy izlanishlar olib borgan olim I.Shumpeter bo‘lgan. U o‘zining 1912-yilda yozgan «Iqtisodiy taraq- qiyot nazariyasi» kitobida tadbirkomi ishlab chiqarish omillaridan foydalanishning yangicha kombinatsiyalarini amalga oshiradigan va shu bilan iqtisodiy taraqqiyotni ta’minlaydigan kishi deb ataydi. U yangi kombinatsiyalami amalga oshirish deganda: turli xildagi yangiliklami joriy etish, ilgari noma’lum bo'lgan yangi narsalami ishlab chiqish yoki ma’lum narsalarning sifatlarini yangilash; yangi texnologiyalarni qo'llash; ishlab chiqarishni tashkil etishning yangi usullarini kiritish; mahsulot sotadigan yangi bozorlami, xomashyo manbalarini o'zlash- tirish; yangi xil xomashyo, materiallar, yarim fabrikatlardan foy- dalanish; xo‘jalik faoliyatida tashkiliy o‘zgarishlarni amalga oshirishni nazarda tutgan edi.

Shumpeter flkricha agar yangi kombinatsiyalar amalga oshiril- maydigan bo‘lsa, u holda tadbirkorlik to‘g‘risida gapirishga asos yo‘qdir.

Shumpeter flkricha, tadbirkorlik eng avvalo iqtisodiy sohada namoyon bo‘lsa ham, bu hodisa ko'proq ijtimoiy-iqtisodiy hodisa bo'lmay, balki psixologik voqelikdir.

Keng ma’noda kishining tadbirkorlik holati - bu tashabbuskorligi, novatorligi, manfaatdorligi, ishga eskicha emas, yangicha yondo- shishdir.