0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

Baho — tovarlarni pulga ayirboshlash normasidir.

Erkin bozor iqtisodiyotida baho faqat nimani qanday qilib ishlab chiqarish zarurligini emas, balki kim uchun ishlab chiqarish zarur- ligini ham aniqlab beradi. Tovarlar (xizmatlar) bahosi, miqdori, qiymati aniq turdagi alohida tovarlar uchun bozor operatsiyalarini ifodalaydi.

Ishlab chiqarish imkoniyatlari

Iqtisodiyot ixtiyorida turgan mavjud resurslar va bilimlar hisobiga har qanday ikki xil mahsulotni maksimal hajmda ishlab chiqarish mumkinligi - bu ishlab chiqarish imkoniyatidir.

Korxona yoki ishlab chiqarishni ma’lum vaqt oralig‘ida va ma’lum ishlab chiqarish sharoitida eng ko‘p mahsulot bera olish imkoniyati — uning ishlab chiqarish quvvati. Buni quyidagi (1-chizma) chizma ko'rsatadi.

Ikki xil ishlab chiqarishni quyidagi kombinatsiyalari berilgan bo‘l- sa, ulardan qaysi biri samarali yoki samarasiz, amalga oshirish rnumkin bolmagan variant hisoblanadi.

1. 
   5 birlik don yig‘ish kombayni va 15 birlik chang yutkich;
   
2. 
   6 birlik kombayn va 5 birlik chang yutkich;
   
3. 
   2 birlik kombayn va 25 birlik chang yutkich;
   
4. 
   30 birlik chang yutkich va 6 kombayn;
   
5. 
   4 birlik kombayn va 30 birlik chang yutkich.
   

Bizning misolimizda 1,3 = kombinatsiyalar foydali ishlab chiqa­rish hisoblanadi, chunki nuqtalar ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig‘ida turibdi. Chiziqning ichkarisida turgan m nuqtadagi 5 — kombinatsiya samarasiz va tashqarida turgan W nuqtadagi 4 — kom- binatsiya rnumkin bo‘lmagan holat hisoblanadi. Unga erishish uchun fan-texnika sohasidagi ixtirolarni qoMlash, foydali qazilmalarni yangi konlarini topib ishga solish zarur. Faraz qilinsa agar jamiyatda 25 birlik chang yutkich va 4 birlik kombayn ishlab chiqarilayotgan bo'lsa, lekin kombaynga talab 2 birlikga oshsa uni qondirish uchun chang yutkich ishlab chiqarishni qanchaga kamaytirish zarur? Albatta chang yutkich ishlab chiqarishni 10 birlikkacha kamaytirish lozim bo'ladi.