0‘zbekiston respublikasi oliv va orta maxsus ta’lim vazirligi

Maktabgacha pedagogika- ning asosiy kategorivalari

2. 
   Oila tarbiyasini muvaffaqiyatli tashkil etish yuzasidan ota-onalar
   uchun ilmiy-uslubik tavsiyalami ishiab chiqish.
   

Bizga yaxshi maTumki. liar bir far
o’zining tayanch tushunchalari, qonuni-
vatlari, tamoyillari, qoidalari tizimiga ega.
Ay nan mana shu hoi at. uningtan sifatida e’tirof etilishini kafolatlaydi. Fanning mohiyatini ochib beruvchi eng muhim, asosiy tushuncha kate- goriya deb ataladi, Maktabgacha pedagogika fanining asosiy kategorivalari maktabgacha ta’lim muassasasi tarbiyalanuvchisi shaxsi kamolotini ta’- miniash. taTim va tarbiya samaradorligiga crishishga qaratilgan jara- yonlai'ning umumiy mohiyatini voritadi. Eng muhim kategorivalar sirasiga quyidagilar kiradi: taTim (onptish, 0‘qish), tarbiya, maTumol, shakllanish va rivqjlanish.
Ta’lim - tarbiyalanuvchilami nazariy bilim, amaliy ko’nikma va mala- kalar bilan qurollantirish, ularning bilish qobiliyatlarini o‘stilish va dun- yoqarashlarini shakllantirishga yo‘naltirilgan jarayon. TaTim o‘zida uch asosiy elementni aks ettiradi: bilim, koTiikma va malaka.
Bilim - tarbiyalanuvchining ongida tushunchalar, sxernalar. ma’lum


obrazlar koTinishida aks etuvchi borliq haqidagi tizimiashtirilgan ilmiy tnaTumotlar majmuyi.
Ao 'nikma - shaxsnrng muayyan faolivatni tashkil eta olish qobilivati.




Tarbiya - muayvan aniq maqsad ham da ijtimoiy-tarixiy tajriba aso- sida yosh avlodni har tomonlama okstirish, uning ongi, xulq-atvori va dunyoqarashini tarkib toptirish jarayoni.
Ma'lumot-ta^,lim-tarbiyan.atijasidaoⁱzlashtirilganvatizimlashtirilga.n bilim, hosil qilingan ko'nikma va malakalar hamda tarkib topgan dunyoqarash majmuyi.
Shakllanish - pedagogikaning asosiv kategoriyalaridan biri bo’lib, ko‘pincha ‘‘shaxsning shakllanishi'’ tarzida ishlatiladi. Jumladan, peda- gog olirn Yu,K.Babanskiy shaxsning shakllanishi pedagogikaning asosiy kategoriyalaridan biri bo‘lib, muhit, irsiyat, tarbiya ta'sirida uning rivojlanishi jarayoni va natijasidir⁹, degan ta'rifni beradi. V.A.Siastenin, I.F. Isaev. E.N.Shiyanoviarning fikricha. shakllanish — hayotiy faoiiyat jarayoni va inaxsus tarbiyaviy xatti-harakatiar ta'sirida inson rivojlanishining muhim shakli. Shaxsning shakllanishi - bu ijtimo- iyiashuv, tarbiya va o'zini-o'zi rivojlantirish jarayoni va natijasi. Shakl- lantirish - "aniq shakiga kiritish, tugalianganlik“ni bildiradi^{1 n}.
Rizningcha, shakllanish pedagogik tushuncha sifatida zamonaviy yondashuv asosida I.P, Podlasiy tomonidan todiqroq ochib berilgan: "Shakllanish - hech qanday istisnosiz omillar - ekologik, ijtimoiy, iq- Xisodiy, pedagogik va boshqalarning ta'sirida insonning rivojlanish jara­yoni. Shakllanish - undan keng foydalanilayotganligiga qarainay. hali toiiq o'zlashtirihnagan pedagogik kategoriya. Sbakllanishning maz- muni ba’zi holatlarda juda qisqarib ketadi. ba’zan esa_; haddan tash- qari kengavtirib yuboriladt, Avval nashr etilgan pedagogik adabiyot- (arda shakllanish atamasi ba’zan boshqarilmayd-igan,’ shaxsga ta’sir koYsatuvchi tasodiflarni aniqlash uchun qo‘Handgun. Masalan, peda- gogika qoilanmasining taniqli niuallifi P.N. Gruzdev shakllanishni stixi- yali tarbiya - "ongli faoliyatdan mustaqil larzda odarniarga ta’sir etuvehi turli shavt-sharo it lari' deb nosniashni taklif etgan”^;:.
Rivojlanish - shaxsning fiziologik va intellektual o‘sishida namoyon bo'ladigan miqdor va sifat o’zgarishlar mohiyatini ifoda etuvehi murakkab j a rayon. Boshqacha aytganda, rivojlanish deganda tarbiyalanuvchining

9. 
   Babanskiy Yu.K.. Slastcnin V.A., Sorokin N.A.. Malkovskaya T.N.. Belozertsev F.P.. Polyakov V.A., Grishin D.M. Pedagogika / Pod. ped. Yu.K.. Babanskogo. - M: «Prosveshenie», 1991. — 10-b,
   
10. 
    Slastenin V.A.. Isaev I.F,, Shiyanov E.N. Obshaya pedagogika. / Pod. pod.. V.A.
    

Siastenina: V 2 eh. - M: «Vl.ADOS», 2003. - Cii. 1. - 9 i-b. /

9. 
   Podlasiy I.P. Pedagogika. -M_t: Visshcc obrazovaaiy. 2008. - 60-01-b,
   

psixikasi va jismoniy taraqqiyotida bosqichma-hosqich va qonuniy o'zgarishlarning sodir bo'JLshiga aytiladi. Rivojlanish — bu yangi si fat holatjga o'tish, harakat va. o'zgarishlar jarayoni, Maktabgacha pedago- gikada rivojlanish haqida gap ketganda yoshga doir (maktabgacha yosh davrlari bilan bog'liqlikda rivojianishning o'ziga xosliklari va qonu- niyailari), individual (rivojianishning individual o'ziga xosliklari). shax- siy (bolada shaxsiy sifatlarning vuzaga kelishi va ularning o'ziga xos- liklari) rivojlanishni alohida ajratib ko"rsatish maqsadga muvofiq.
TjtimoivtarbivamohLvatiniilmivjihatdan Maktabgacha nedagogika- , ; y
, , / , ,7, asoslash ma lum pedagogue hodtsamng