Ona-vatan, vatan mehri haqida o‘z fikrlaringiz va matn mazmuni asosida bayon yozing. SINF TARIX TUSHUNTIRISH XATI
“Tarix” fanidan yakuniy attestatsiya imtihonlari uchun taklif eti- layotgan mazkur topshiriqlar umumiy o‘rta ta'limning davlat ta’lim standartlari asosida tayyorlangan. Bunda topshiriqlar biletlarda aks ettirilgan boMib, har bir biletda to^rttadan savol beriladi: Jahon yoki O'zbekiston tarixida mavjud bo‘lgan biror bir davlatning tashkil topishiga oid savol beriladi va o'quvchi mazkur savolga quyida belgilangan baholash mezoni asosida javob berishi kerak bo‘ladi.
Namuna uchun savol: Qoraxoniylar davlatining tashkil topishi.
Birinchi savol bo‘yicha baholash mezonlari:
1.
Davlatning tashkil etilgan davri yoki sanasini to‘g‘ri ayta olsa.
1 ball
2.
Davlatga asos solgan shaxs nomini bilsa (agar asoschi nomi dars- likda bo‘lmasa, boshqa hukmdorlar nomini sanash lozim).
1 ball
3.
Davlat tashkil etilishidagi shart-sharoit haqida ma’lumot bersa.
2 ball
4.
Davlat paydo bo‘lgan hududni zamonaviy xaritadan ko'rsata olsa.
1 ball
Jami:
5 ball
0‘zbekiston va Jahon tarixi darsida o‘rganiladigan dunyoning mumtoz me’morchilik namunalaridan biri beriladi. Masalan: Toj Mahal maqbarasi.
Ikkinchi savol bo‘yicha baholash mezoni:
1.
Obida qayerda bunyod etilganligini to‘g‘ri aytsa.
1 ball
2.
Obida qurilgan sanasi yoki davrini aytsa.
1 ball
j.
Obida kim yoki kimlar tomonidan qurilganini to‘g‘ri aytsa.
1 ball
4.
Obidaning qurilish uslubi va ishlatilgan qurilish xomashyolari haqida ma’lumot aytsa.
1 ball
5.
Obida qanday vazifalar bajarishini to‘g‘ri aytsa.
1 ball
Jami:
5 ball
Biletdagi uchinchi topshiriq dunyo ilm-fani va madaniyatiga hissa qo‘shgan dunyo allomalaridan biri haqidagi savoldan iborat boiadi. Masalan: Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy.
Uchinchi savol bo‘yicha baholash mezoni:
1.
Allomaning yashagan yillarini yoki yashagan davrini aytsa.
1 ball
2.
Allomaning hayoti haqida ma’lumot aytsa.
1 ball
л
J.
Qaysi fan sohalarida ijod qilganligi haqida ma’lumot aytsa.
1 ball
4.
Allomaning yozgan asarlari yoki amalga oshirgan ishlaridan misol- lar aytsa.
1 ball
5.
Amalga oshirilgan ishlardan ayrimlarining mohiyatini ochib bersa.
1 ball
Jami:
5 ball
Biletdagi to‘rtinchi savol umumta’lim maktablari darsliklarida mavjud boigan biror bir rasm - illustratsiyani sharhlashga oid bo‘ladi.
1.
Rasmga oid matndagi ma’lumotlarni to‘g‘ri aytsa.
1 ball
2.
Rasmda bayon etilgan jarayonning davrini aytsa.
1 ball
3.
Rasmdagi holat qaysi hududda bo‘lganligini to‘g‘ri aytsa.
1 ball
4.
Rasmdagi asosiy elementlami to‘g‘ri sharhlay aytsa.
1 ball
5.
Tarixiy rasm yuzasidan mustaqil fikrlarini aytsa.
1 ball
Jami:
5 ball
Izoh: Har bir yo‘nalish bo‘yicha olingan ballar yaxlitlanib (Bunda yaxlitlangan ball 4,5 dan past bo‘lsa - 4 baho, yuqori bo‘lsa - 5 baho. Masalan: 5+4+5+4=14:3=4,6 yaxlitlansa 5 baho, 4+4+5+4=13:3=4,3 yaxlitlansa 4 baho), yakuniy attestatsiya imtihoni sinovining yakuniy bali sifatida sinf jumalining “O'zbekiston tarixi” sahifasiga qo‘yiladi.
Eslatma: 0‘quvchilarga bilet olganlaridan keyin tayyorgarlik ko‘rishlari uchun 15, javob berish uchun esa 10 daqiqa vaqt beriladi.
Imtihon savollariga maktab metod birlashmasi qarori bilan tuza- tishlar, qo’shimchalar va takliflar kiritilishi mumkin. Imtihon top- shirish jarayonida o‘quvchi o‘z fikrini faqat darslik materiallari asosida emas, balki boshqa manbalarga tayangan holda ham bayon qilishi mumkin. Shuningdek, tarix fani chuqurlashtirib o‘qitiladigan sinf va maktablarda imtihon biletlari 5 ta savoldan iborat boiadi. Tarix fani chuqurlashtirib o‘qitiladigan sinf va maktablarning imtihondagi beshinchi savollariga (quyida alohida berilgan) maktab metod birlashmasi tomonidan tuzatishlar va qo‘shimchalar kiritilishi mumkin. Savol tuzishda umumta’lim malctablarida maxsus kurs sifatida o'qi- tiladigan Prezident Islom Karimovning “Yuksak ma'naviyat - yengil- mas kuch”, “0‘zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida” nomli asarlari hamda “Dunyo dinlari tarixi” darsliklariga oid ma’ lumotlardan iborat bo‘ladi. Beshinchi savol yuzasidan baholash mezoni ham maktab metod birlashmasi tomonidan shakllantiriladi.
1-BILET
Toshkent bekligining tashkil topishi.
Tillashayx masjidi.
Mahmudxo'ja Behbudiy.
Toshkent. Eski shahar (9-sinf 0‘zbekiston tarixi. 24-bet).
BILET Yunon-Baqtriya davlatining tashkil topishi.
Abdullaxon madrasasi.
Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy.
Podsho qo‘shinlari Xiva ostonasida (9-sinf 0‘zbekiston tarixi 36-bet). BILET Qoraxoniylar davlatining tashkil topishi.
Sherdor madrasasi.
Alisher Navoiy.
Aholining turarjoylari XIX asr oxiri. (9-sinf 0‘zbekiston tarixi. 57-bet). BILET Yangi Bobil podsholigining tashkil topishi.
Mirzo Ulug‘bek rasadxonasi.
Zahiriddin Muhammad Bobur.
Buxoro harbiy qo‘shinlari (9-sinf 0‘zbekiston tarixi. 30-bet). BILET Muqaddas Rim imperiyasining tashkil topishi.
Mir Arab madrasasi.
Mirzo Ulug‘bek.
Xalq tomoshalari (9-sinf O'zbekiston tarixi. 14-bet). BILET Bobil podsholigining tashkil topishi.
Sulton Murodbek madrasasi.
Imom al-Buxoriy.
Toshkentdagi temir yo‘l vokzali. (9-sinf O'zbekiston tarixi. 56- bet). BILET Xioniylar davlatining tashkil topishi.
Aleksandr mayog‘i.
Ahmad al-Farg‘oniy.
4.1916-yil Toshkentdagi qo‘zg‘olon (9-sinf 0‘zbekiston tarixi.
103-bet). BILET Rim respublikasining tashkil topishi.
Ismoil Somoniy maqbarasi.
Abu Ali ibn Sino.
Toshkentdagi harbiy cherkov (9-sinf 0‘zbekiston tarixi. 54- bet). BILET Kiyev Rusi davlatining tashkil topishi.
Labihovuz.
Abu Mansur al-Moturidiy.
Jadid maktabi hovlisi (9-sinf O’zbekiston tarixi. 87-bet). BILET Ashtarxoniylar davlatining tashkil topishi.
Nurillaboy saroyi.
Muhammad Aminxo’ja Muqimiy.
Askarlarning sopol haykallari. Sin Shixuandi maqbarasi (6-sinf Qadimgi dunyo tarixi. 73-bet). BILET Qadimgi Urartu davlatining tashkil topishi.
Minorai Kalon.
Ahmad Donish.
Paxtaning Rossiyagajo’natilishi (9-sinf O’zbekiston tarixi. 59- bet). BILET Safaviylar davlatining tashkil topishi.
Xeops ehromi.
Shermuhammad Munis.
Troyaoti (6-sinf Qadimgi dunyo tarixi. 108-bet). BILET Turkiston general-gubernatorligining tashkil topishi.
Go‘ri Amir maqbarasi.
Bahouddin Naqshband.
0‘rta Osiyolik jangchilar (6-sinf Qadimgi dunyo tarixi. 120-bet). BILET Rim imperiyasining tashkil topishi.
Bog‘i Dilkusho.
Abu Nasr Farobiy.
To‘g‘on qurilishi. XIX asr oxiri (9-sinf 0‘zbekiston tarixi. 62-bet). BILET Xiva xonligining tashkil topishi.
Baroqxon madrasasi.
Mirzo Abdulqodir Bedil.
Buyuk Xitoy devori (6-sinf Qadimgi dunyo tarixi.72-bet). BILET Toshkent bekligining tashkil topishi.
Sin Shixuandi maqbarasi.
Berdimurod Qarg‘aboy og‘li - Berdaq.
Jazo qo‘shinlari (9-sinf 0‘zbekiston tarixi. 63-bet). BILET Saljuqiylar davlatining tashkil topishi.
Tillakori madrasasi.
Nikolay Kopernik.
Akveduk osma quvuri (6-sinf Qadimgi dunyo tarixi. 152-bet). BILET Taypinlar davlatining tashkil topishi.
Luvr muzeyi.
Abu Rayhon Beruniy.
AQSH Konstitutsiyasining qabul qilinishi (8-sinf Jahon tarixi. 55-bet). BILET Salavkiylar davlatining tashkil topishi.
Sherg‘ozixon madrasasi.
Abulg‘oziy Bahodirxon.
Mustamlakachilaming qo‘zg‘olonchilarni to‘p og‘ziga bog‘lab otishi (8-sinf Jahon tarixi. 118-bet). BILET Amir Temur davlatining tashkil topishi.
Piza minorasi.
Burhoniddin Marg‘inoniy.
Toshkent ko'chasi. XIX asr (9-sinf 0‘zbekiston tarixi. 64-bet). BILET Xitoyda Min imperiyasining tashkil topishi.
Ozodlik haykali.
Isaak Nyuton.
To‘qimachilik fabrikasi (8-sinf Jahon tarixi. 90-bet). BILET Qadimgi Sin imperiyasining tashkil topishi.
Muhammad Rahimxon madrasasi.
Muhammad Rizo Ogahiy.
Qo‘zg‘olonchilarning shahar hokimiga hujumi (9-sinf O'zbekiston tarixi. 65-bet). BILET Dehli sultonligining tashkil topishi.
Eyfel minorasi.
Mahmud az-Zamaxshariy.
Volost boshlig'i mirshablar bilan. Farg‘ona viloyati (9-sinf 0‘zbekiston tarixi. 68-bet). BILET Yunon-Baqtriya davlatining tashkil topishi.
Toj Mahal maqbarasi.
Ahmad al-Farg'oniy.
Poltava jangi (8-sinf Jahon tarixi. 70-bet). BILET Safforiylar davlatining tashkil topishi.
Ulug‘bek madrasasi.
Boborahim Mashrab.
Xiva xonligining ko‘chmanchi aholisi. XIX asr (9-sinf 0‘zbe- kiston tarixi. 78-bet). BILET Koryo davlatining tashkil topishi.
Minorai Kalon.
Bahouddin Naqshband.
Buyuk ipak yoiidagi bozor (5-sinf Tarixdan hikoyalar. 70-bet). BILET Fransiyada I-imperiyaning tashkil topishi.
Semiramida osma bog‘lari.
Ahmad Yassaviy.
Buxoro amirining Peterburgga tashrifi (9-sinf 0‘zbekiston tarixi. 97-bet). BILET Yangi Misr podsholigining tashkil topishi.
Gelios haykali.
Aleksandr Sergeyevich Pushkin.
Yerga ishlov berish (9-sinf O’zbekiston tarixi. 121-bet). BILET Xiva qo‘ng‘irotlari davlatining tashkil topishi.
Galikarnas maqbarasi.
Abu Nasr Farobiy.
Qadimgi Baqtriya uy qo’rg’oni (5-sinf Tarixdan hikoyalar. 63- bet). BILET Mauriya davlatining tashkil topishi.