92 -
Мураккаб купкомпонентли полидисперсион тизимни узида ифодаловчи бетон коришмасини сув, семент ва тулдирувчиларни бевосита кориштириш оркали олинади. Унга сементнинг майдадисперсион зарралари, нисбатан йирикрок булган майда ва йирик донадор тулдирувчи, аксарият холларда киритиладиган махсус кушимчалар, сув ва коришмани тайёрлаш жараёнида кушилиб кетадиган хаво киради. Бетон коришмасининг хусусияти бетон ва темир-бетон конструктсиялар технологиясида катта ахамият касб етади. Жумладан у колиплаш шароитларини ва маълум даражада мазкур конструктсияларнинг якуний сифатини аниклайди.
Каттик зарралар билан сувнинг узаро ички кучлари таъсирида (молекулаларнинг тортишиши, ковушкок ишкаланиш, капилляр ва бошка кучлар) бетон коришмаси ковушкок тузилишли суюкликлар учун характерли булган аник хусусиятларга ва богланувчанликка ега булади. Бетон коришмалари хусусиятига кура ковушкок суюкликлар ва каттик жисмлар орасидаги уринни егаллайди. Хакикий ковушкок суюкликлардан бетон коришмалари тузилишнинг нисбатан мустахкамлиги ёки тузилиш ковушкоклиги билан ажралиб туради; каттик жисмлардан еса шаклни саклаш - ковушкоклик хусусиятининг йуклиги ва хатто еътиборсиз микдордаги куч куйилганда хам кайтмас пластик деформатсияга учраш хусусияти билан ажралиб туради.
Бетон коришмаларининг хусусиятлари уларнинг тузилиши, таркибидаги ташкил етувчиларининг хусусиятларига боглик ва куйидагича ахамият касб етувчи хоссаларга ега: механик таъсирлар остида сохта суюлиш ёки харакатчанлигининг ошиши; семент билан сувнинг узаро физикавий-кимёвий жараёнлари таъсирида системанинг ковушиши ва каттик жисмга айлангунга кадар доимий уз хусусиятларини узгартириб бориши (харакатчанликнинг йуколиши).
Бетон коришмасини икки таркибий кисмдан ташкил топган система деб караш кулайрок - семент хамири ва тулдирувчи. Асосий структура хосил етувчи таркиб сифатида семент хамири тан олинади ва унинг таркибига семент, сув, аксарият холларда майдаланган минерал кушимчалар ёки кул киради. Семент зарралари ва майда туйилган кушимчалар улчамлари кичик хамда катта нисбий юзаси билан фаркланадилар, натижада семент хамири юкори тараккий етган юзали булимга “каттик жисм - суюклик” холатига ега булади. Бундай системада адсорбтсион кучлар, молекуляр ва капилляр узаро таъсирлашув кучлирок намоён булади ва улар системанинг богланиш даражасини оширади.
Do'stlaringiz bilan baham: |