07 mavzu оmonov Baxtiyor Axtamovich

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti

DINSHUNOSLIK

HSM

Islom ta'limoti

asoslari

07

MAVZU

Оmonov Baxtiyor Axtamovich

Gumanitar fanlar kafedrasi, S.f.d.

Islom ta'limoti asoslari

Reja:

1.Kalom ilmi vazifasi

2.Moturidiylik va Ash'ariylik

3.Islomda iymon masalasi

4.Sunniylikda iymon arkonlari

2

“Kalom” - gap, suhbat, til, so'zlashuv, nutq, bayon ma'nolarini anglatadi.

Abu Homid G'azzoliy: «...Chuqur bilimga ega bo'lmagan oddiy musulmonlarning diniy e'tiqodlarini turli bid'at va noto'g'ri g'oyalardan qo'riqlash uchun kalom ilmini o‘rganish vojibdir».

3

Kalom ilmining vazifasi

а) diniy e’tiqodlarni qat’iy dalillar bilan isbotlash va ular haqidagi shubha hamda gumonlarni rad qilish;

b) insonni aqidada oddiy taqlidchi bo’lishdan har bir e’tiqodga hujjat keltira olish darajasiga ko’tarish;

d) Islomning sof e’tiqodlarini adashgan zalolat ahlining shubha va gumonlaridan himoya qilish.

4

IX asrda Qur’on va hadis asosidagi to‘g‘ri aqidani ishlab chiqish zarurati tug‘ildi. Ikki buyuk alloma Imom Moturidiy va Imom Ash’ariylar bu ishni uddalashdi.

Abu Mansur al-Moturidiy (870-944) Samarqandning Moturid qishlog‘ida tavallud topib, shu erda vafot etgan.

Abi Muso al-Ash’ariy (873-941 ) Basrada tavallud topgan.

5

Abu Mansur al-Moturidiy

«Kitabut tavhid», «Kitabul maqomat», «Kitab rad avoilil adila lil kaobiy», «Kitabul usul», «Ar-rad ala usulil qaromita», «Kitab taovilot ahli sunna»

Asarlari

6

Abu Muso al-Ash’ariy

«Al-fusul fiy ar-radd oala al-mulhidin», «ar-rad ala al-mujassama», «iyzohul burhon fiy ar-rad ala ahluz zayg' vat tug'yon», «an-naqs alal juboiy», «maqolotul mulhidin», «tafsiru abul hasan», «imomatu abu bakr siddiq».

Asarlari

7

Moturidiylik va ash’ariylik

Asosiy farqi

Iymon masalasida

• Moturidiy: iymon til bilan iqror qilib, dil bilan tasdiqlash.
• Ash'ariy: iymon til bilan iqror qilib, dil bilan tasdiqlash va amal qilish.

8

Islomda iymon

Aqida mavzusi quyidagilar:

Ilohiyot

va unga oid

Nubuvvat vahiy, payg’ambar-lik va ularga oid

Кavniyot inson, farishta, jin va sababiyat qonunlariga oid

Sam’iyat (g’aybiyot) eshitish bilangina sobit bo’ladigan aqidalarga oid

Iymon so’zi ishonmoq, tasdiqlamoq manolarini bildirib, kalimai shahodatni, ya’ni «La ilaha illalohu Muhammadun Rasululloh» («Allohdan boshqa iloh yo’q, Muhammad uning rasuli»)ni til bilan aytish va dil bilan tasdiqlashdir.

9

10

ISLOMDA BESH FARZ

IYMON

NAMOZ

ZAKOT

RO‘ZA

HAJ

Sunniylikda iymon arkonlari

• Allohning yakkayu-yagonaligiga ishonish, faqat ungagina sig'inish, e'tiqod va ibodat qilish.
• Allohning farishtalariga ishonish.
• Allohning barcha ilohiy, muqaddas kitoblariga ishonish.
• Allohning barcha payg'ambarlariga ishonish.
• Taqdirga, uning ilohiyligiga ishonish.
• Oxiratga, qiyomat qoyim bo'lishiga ishonish.
• Qayta tirilishga ishonish.

11

Adabiyotlar ro‘yxati:

• O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi.– T.: O‘zbekiston, 2017.
• «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasining Qonuni (yangi tahriri) // O‘zbekistonning yangi qonunlari, № 19. –T.: Adolat, 1998.
• Qur’oni karim ma’nolarining tarjima va tafsiri / Tar­jima va izohlar muallifi
• Abdulaziz Mansur. – T.: Sharq, 2016.Mirziyoev Sh. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. – T.: “O‘zbekiston” NMIU, 2017. – 488 b.
• Dinshunoslik asoslari. O'quv qo'llanma / Ochildiev A. va b.q. –T.: Toshkent islom universiteti, 2013. – 320 b.
• Hadisshunoslik (o'quv qo'llanma). Rahimjonov D. va b.q.– T.: Toshkent islom universiteti, 2013. – 268 b.
• Dunyo dinlari tarixi / tuzuvchilar: Agzamxodjaev S. va b.q.– T.:– Toshkent: ToshDSHI, 2011. – 262 b.
• Islom va aqidaparast oqimlar. Tulepov A.–T.: Sharq, 2014.– 536 b.
• Internetdagi tahdidlardan himoya: Yordamchi o'quv qo'llanma. Tulepov A.–T.: Movarounnahr, 2016. – 672 b.
• http//www.muslim.uz https://hilolnashr.uz

12

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent

axborot texnologiyalari universiteti

Omonov Baxtiyor Axtamovich Gumanitar fanlar kafedrasi. S.f.d.

E'tiboringiz uchun

rahmat

!