016 йил апрелидаги 137-сонли буйруғи билан тасдиқланган ўқув режа ва дастур асосида тайёрланди

 
3. Ўқув жараёнини самарали бошқариш ва педагогик 
низоларни ҳал этиш. 
Педагогик жараёндаги муҳим ҳодисалардан бири – 
низо саналади. 
 
 
Педагогик низо бир қатор белгиларга эга. Унга хос бўлган асосий 
белгилар қуйидагилардир: 
Педагогик низоларни келтириб чиқарувчи омиллар қуйидагиларир (47-
расм): 
Давомийлигига кўра педагогик низолар бир неча турли бўлади. 
Уларнинг асосий турлари қуйидагилардир (48-расм): 
Педагогик низоларда адолатсизликларга, ижтимоий муносабатлардаги 
яккаҳокимликка йўл қўйиб бўлмайди. 
Педагогик низоларни ҳал этишда бир қатор йўл тутилади. Улар 
орасида энг самарали йўллар қуйидагилар саналади: 
Низо
– қарама-қарши, бир-бирига тўғри келмайдиган кучлар
тўқнашуви, икки ёки ундан кўп тарафлар орасида ўзаро келишувнинг 
йўқлигини, манфаатлар тўқнашувини ифодаловчи зиддият 
Педагогик низо
–педагог ва талаба, ота-она, ҳамкасблар ёки
раҳбарият ўртасида педагогик жараёнда юзага келган
манфаатлар тўқнашуви, ўзаро қарама-қаршилик
Инқироз; англашилмовчилик; кутилмаган ҳодиса;
зўриқиш; ноқулайлик, ички ёки ташқи хавотир,
бартараф этиш қийин бўлган қўрқув
Асосий омиллар 
Ахборот омили
Муносабат омили
Ҳулқ омили 
46-расм. Педагогик низони келтириб чиқарувчи омиллар 
Асосий шакллари 
47-расм. Педагогик низонинг асосий турлари 
Тезда якун топадиган низолар 
Узоқ муддат давом этадиган 
низолар 
Кучсиз, суст кечадиган низолар 
Кучли, тез кечадиган низолар 

---

141 
 
Педагогик низоларни ҳал этишда бир қатор усуллар ҳам 
қўлланилади. Улар орасида энг самарали усуллар қуйидагилар саналади 
(49-расм): 
Педагоглар педагогик низо иштирокчиларига педагогик, педагогик 
ёрдам кўрсата олиш имкониятига ҳам эга бўлишлари зарур. Бу борада 
кўрсатиладиган ёрдам турлари қуйидагилар саналади (50-расм): 
1. Низонинг таъсир доирасини кенгайтирмаслик. 
2. Қулай ечимларни таклиф қилиш. 
3. Ман этилган усулларни қўлламаслик,
шакллардан фойдаланмаслик. 
4. Шикоятлар сонини қисқартириш. 
5. Иккинчи даражали масалаларни ҳам узвий равишда ҳал қилиб бориш. 
6. Низога киришган субъектлар шахсини камситадиган сўзлардан фойдаланмаслик
Ёрдам турлари 
Маслаҳат бериш 
Ташхислаш 
Ахборотли ёрдам кўрсатиш 
Амалий тренинглар уюштириш