01 умичт ўқув қул

12.4.Gaz-havo aralashmasidan erituvchi bug’larini adsorbtsiyon qurilmada 
rekuperatsiyalash sxemasi
Adsorbtsiyon rekuperatsiya qurilmalari.
Gaz-havo aralashmadan erituvchi 
bug’larini ushlab qolish uchun navbat bilan ishlaydigan qattiq moddalar 
(adsorbentlar) bilan to’ldirilgan adsorberlar qo’llaniladi.
Yutuvchi modda – adsorbent sifatida normal haroratda erituvchi bug’larini 
yutish va ularni qizdirganda ajratish qobiliyatiga ega bo’lgan qattiq moddalar 
ishlatiladi. Eng ko’p qo’llaniladigan adsorbent bu faollashtirilgan ko’mirdir.
Adsorber (90-rasm) bu vertikal silindrik po’latdan yasalgan apparat. Uning 
qopqog’i va tubi sferik shaklida qilingan. Adsorberning ostki qismida gorizontal 
teshikli panjara o’rnatilgan. Panjaraga faollashtirilgan ko’mir qatlami (3,5m
3
) 
joylashtirilgan. Adsorbentning ustida o’tkir bug’ yuborish uchun halqali barbotyor 

---

199 
o’rnatilgan. Gaz-havo aralashmasi faollashtirilgan ko’mir qatlamidan o’tib erituvchi 
bug’laridan tozalanadi. 
Adsorbtsiyon rekuperatsiya qurilmasi quyidagi tartibda ishlaydi. Gaz-havo 
aralashmasi 1 kondensatordan o’tib sovitiladi va qisman kondensatsiyalanadi. 
Kondensatsiyalangan erituvchi va suv aralashmasi 2 suvajratgichga yuboriladi. 
Qolgan gaz-havo aralashmasi 3 sovitkichdan o’tib 4 nasos yordamida 5 va 6 
adsorberlarga uzatiladi. Faollashtirilgan ko’mir qatlamidan o’tib gaz-havo 
aralashmasi erituvchi bug’laridan tozalanadi va adsorbentga yutiladi. Tozalangan 
havo atmosferaga chiqariladi.
Adsorbent erituvchi bug’lari bilan to’yinganda unung yutish qobiliyati pasayadi, 
apparat o’chiriladi, gaz-havo aralashmasi keyingi adsorberga yuboriladi. 
 
 
90-rasm. Adsorbtsiyon rekuperatsiya qurilmasi. 
1-kondensator, 2-suvajratgich, 3-sovitkich, 4-nasos, 5 va 6-adsorberlar, 7-nasos, 8-kalorifer, 9-
ventilyator. 
 
Erituvchi bug’lari bilan to’yingan faollashtirilgan ko’mir erituvchi bug’larini 
ajratish uchun suv bug’i bilan qizdiriladi. Harorati 105...110
0
C suv bug’i gaz-havo 
aralashmasiga qarama-qarshi yuboriladi. Erituvchi va suv bug’i aralashmasi 
kondensatsiyaga jo’natiladi.

---

200 
Adsorberda kondensatsiyalangan erituvchi gidravlik zatvor orqali nasos 7 bilan 
suvajratgichga 1 yuboriladi. 
Faollashtirilgan ko’mirning adsorbtsion qobiliyatini tiklash maqsadda unga issiq 
havo bilan ishlov beriladi. Havo ventilyator 9 bilan kalorifer 8 orqali yuboriladi.