0 ‘zbekiston respublikasi xalq ta ’limi vazirligi o 'zbekiston ped ag og ika fanlari ilmiy tadqiqot instituti

E m o tsio n al  k o m p o n e n tla r 

-   ehtirosli  kechinm alar  bilan 

bog'liq  bo'lgan  munosabatlar.

E htiyoj 

-   insonlarni  m a’lum  bir faoliyatga  yo'naltiruvchi  omillar 

bo'lib,  ularni  jism oniy  yoki  aqliy  mehnatga,  shuningdek,  dam  olish, 

bilim  olishga,  hunar  o'rganishga,  umuman  olganda  yashash  uchun 

kurashishga  chorlaydi.  Inson  ehtiyojlari  turli  xi!  bo'lib,  ularning 

psixologik  xususiyatlariga,  ya’ni  odati,  didi  va  kayfiyati,  yoshi  va 

sog'ligi,  jinsi,  oilaviy  ahvoli,  mehnat  qilish  va  yashash  sharoitlariga 

ham  bog'liq  bo'ladi.

Ehtiyoj  -   insonlarning 

hayot  kechirishining  aniq  shart- 

sharoitlarga  qaram ligini  ifoda  etuvchi  va  bu  shart-sharoitlarga 

nisbatan  uning  faolligini  vujudga  keltiruvchi  holatdir.

Insonning  ehtiyojlari  ham  ijtimoiy,  ham  shaxsiy  xususiyatlarga 

ega  bo'lib,  u  birinchidan,  shunchaki  tor  m a’nodagi  shaxsiy  tavsifga 

ega  bo'lib  tuyulganda  ham  ijtim oiydir  (masalan,  non  -   non  bo'lib 

dasturxonga  kelgunicha  ko'plab  insonlar  mehnati  sarflanadi,  bu  esa 

ijtimoiy  mahsulotdir).  Ikkinchidan,  inson  o'z  ehtiyojlarini  qondirish 

uchun  mazkur  ijtimoiy  muhitda  tarixan  tarkib  topgan  vositalar  va

91

---

usullardan  foydalanadi.  Uchinchidan,  insonning  ko'pgina  ehtiyojlari 

shaxsiy  ehtiyojlaridan  ko'ra  o'zi  birgalikda  mehnat  qiladigan 

jam iyatning,  jamoaning,  guruhning  ehtiyojlarini  ifodalaydi,  ya’ni 

jam oa  ehtiyojlari  kishining  shaxsiy  ehtiyojlari  tusini  oladi  (yig'ilishda 

m a’ruza  bilan  chiqish  uchun  tayyorlanish  ehtiyoji).