0 ‘zbek isto n respublikasi oliy va q ‘rta m axsus t a ’lim vazirligi

1.2.  Sug‘urtada  risklarni  boshqarish

Yuqorida  bayon  ctilgan  risklaming  nazariy-uslubiy  asoslaridan  kelib  chiqib, 

shuni  ta'kidlash  lozimki,  moliya  risklarining  hududlarga  ko'ra.  kengligi.  davTiyligi. 

xilma-xilligi  ajratiladi.  Shuningdek.  ulami  oldini  olish  hamda  qoplash  sarf- 

xarajatlarining  o‘sib  borayotganligi  ham  sug'urtaning  ahamiyatini  yanada  oshirib. 

unga bo‘lgan  talabni  orttiradi.  Aynan  shunday  talabning  mayjudligi  sug'urta  faolivati 

natijasi  foydali  bo'lishi  va  uning  istiqboldagi  rivoji  uchun  zaruriy  shart-sharoitni 

yuzaga keltiradi.

Moliya  risklarni  sug'urtaning  ijtimoiy-iqtisodiy  mohivatidan  kelib  chiqib.  quyidagi 

xulosalar chiqarildi:

-   birinchidan,  moliya  sohasida  sug'urta  munosabatlar  sug'urta  fondini  yaratish 

va undan foydalanish jarayoni ekanligi  asoslandi:

-  ikkinchidan.  moliya sohasiga tegishli  sug'urta faolivati  va unga ilmiy-iqtisodiy 

adabiyotlarda berilgan vondashuvlar talqin  etildi.  Sug'urtaning  funksiyalari majmuasi 

ishlab  chiqildi:

-   uchinchidan.  moliya  faoliyatini  talab  va  taklif asosida  sug'urta  sohasi  rivoj 

topishi,  moliya  risklaming  sug'urta  vuzasidan  qaromi  qabul  qilish  bosqichlari. 

sug'urta riski bo'yicha strategiyani  tanlash kabi  masalalar tadqiq etildi.

Mutaxassis  ekspertlaming  fikricha  O'zbekiston  sug'urta  bozorining  eng  sust 

rivojlangan sohasi  bu moliyaviy risklarni  sug'urtalash bo'lib, uni tarkib jihatdan qayta 

ko'rib chiqishni  taqozo etadi.

Bugungi  kundagi  mavjud  sug'urtaga  oid  qonunchiliklarda  moliyaviy  risklarni 

aniq va to'la tasnifi  berilmagan.  shuning uchun huj jatlarda bu ta'rif olingan kreditlami 

qaytmasligidan tortib  foyda ololntaslik tushunchalarini  o'z ichiga olgan.  Bu tushuncha 

O'zbekiston  Respublikasi  Fuqarolik  kodeksining  (52-bob)  "Sug'urta”  bobida  ham 

mavjud  entas.  Fuqarolik  kodeksi  faqat  "tadbirkorlik  risklari”  degan  tushunchani  o'z 

ichiga  olib.  biz  uni  to'laligicha  "moliyaviy  risk”ka  mos  holatlarda  foydalana 

olmaymiz.  Shuningdek  bu  tushuncha  "Sug'urta  faolivati  to 'g ‘risida”gi  O'zbekiston 

Respublikasi  qonunida  ham  berilmagan.  U  faqat  sug'urta  nazorati  bo'yicha  Davlat 

inspeksiyasining  sug'urta  faoliyatining  litsenziyalash  bo'yicha  ishlab  chiqqan 

me'yoriy hujjatlarida aks ettirilgan xolos.

Moliyaviy resurslami himoya qilish mexanizmini  qayta ishlash va rivojlantirish 

orqali,  uni  ustuvorliklarini  aniqlab  olish  yo'li  bilan  iqtisodiyotni  rivojlanishiga 

erishish  mumkin.  Jahon  tajribasi  shuni  ko'rsatmoqdaki,  investitsiyalami jalb  qilishda 

iqtisodiyotni  aynan  xo'jalik  yurituvchi  subyektlami  moliyaviy  manfaatlari  himoya 

qilingan sohasi  doimo muhim vayyetakchi bo'lib qolmoqda.

Sug'urtani  rivojlanishi  iqtisodiyotning  real  sektoridagi  investitsiya  dasturini 

amalga  oshirishning  asosiy  moliyaviy  dastaklarini  rivojlanishi  bilan  bevosita bog'liq, 

vani  ulami  mukammal  harakati  orqali  sug'urta  samarali  rivojlanadi.  Shuningdek 

O'zbekiston  Respublikasi  sug'urta  kompanivalarini  yiriklashuvi  va  rivojlanishi  o'z 

navbatida moliya dastaklarini to'g'ri amal qilishini yo'lga soladi.

Moliya ishlab chiqarish guruhlari  o'z tarkibida banklar,  sug'urta kompaniyalari 

va  boshqa  ishlab  chiqaruvchilami  birlashtirib  yirik  kapital  hosil  qilishi  mumkin. 

Moliyaviy  risklar  va  investitsiyalami  sug'urtasini  rivojlanishi  iqtisodiyotni  real 

sektoriga mablag'  yo'naltirishda kuchli ta'sir etuvchi vosita bo'lib xizmat qiladi.

9

---