Amaliy tasaw uf,
biz y u q o rid a aytgan h a q iq a tn i anglab
yetish va u n in g y o rd a m id a ongli yashash fikrini ta rg ‘ib
qila d i. S h u asosiy m a q s a d y o ‘lid a m a ’rifatg a e ris h is h
g ‘oyasini ilgari suradi. Bilim yuksak a x lo q -o d o b d a n b o s h
lanadi. B o sh q a c h a ay tg an d a , axloqiy m e ’yorlar, q o id a la r-
ning m u a y y an tizim i tasavvufning am aliy qismi m o h iy a
tini ifodalaydi. D e m a k , tasavvufning nazariy va am aliy
jih atlari y agona talqin etiladi.
likasi K onstitutsiyasin in g 31 -m o d d a sid a: « H a m m a u c h u n
vijdon erkinligi kafolatlanadi. H a r b ir inson xohlagan dinga
e ’tiq o d qilish yoki h e c h q a n d a y din ga e ’tiq o d qilm aslik
huquqiga ega. D iniy qarashlarni m ajburan singdirishga y o ‘l
q o ‘yilm aydi»,— deyiladi.
0 ‘z b e k is to n n in g m ustaqilligi inson va fu q a ro la rn in g
ha m , u yash ay otgan ja m iy a tn in g h a m m a ’naviy jih a td a n
boyib borishi u c h u n keng y o ‘l o c h d i. D av latim izd a vij
d o n erkinligi masalasi bilan b o g bliq m u n o sab a tla r o ‘zgardi.
Istiqlo ln in g dastlabki k u n la rid a n o q d iy o rim iznin g b a rc h a
fuqarolari h aqiqiy e ’tiq o d erkinligini his eta boshladilar.
D avlat bilan diniy ta sh k ilo tla r o ‘rtasidagi m u n o s a b a tla r
0 ‘zbekisto n R espublikasining 1998-yil 1-m ayda qabul q i
lingan «Vijdon erkinligi va diniy ta sh k ilo tla r t o ‘g ‘risida»gi
(yangi ta h rird a g i) Q o n u n i bilan tartibga solinadi.
Bugungi kunda CTzbekistonda turli din vakillari o ‘z din-
lariga hech qanday to ‘siqlarsiz e ’tiqod qilishlari u ch u n bar
cha sharoitlar yaratilgan. Sobiq ittifoq davrida respublikamizda
bor-yo‘g‘i 89 ta masjid va ikkita madrasa faoliyat ko‘rsatgan
b o ‘lsa, hozir 0 ‘zbekiston musulmonlari idorasi boshqaruvi
ostida Adliya vazirligidan rasmiy ro‘yxatdan o ‘tgan 1700 dan
ortiq masjid, 10 ta madrasa faoliyat ko‘rsatib turibdi.
H adislard a m illatlararo m ojarolar, qonli t o ‘qnashuvlar,
millat ajratishlar qoralangan. H a r xil millat vakillari, garchi
V ijdon
e rk in lig i
0 ‘zbek iston fu q a ro larining vij
d o n erkinligi q o n u n b o ‘yicha ka-
folatlangan. 0 ‘zbekiston R espub-
69
dinlari va diniy e ’tiq o dlari o ‘z a ro farq q ilsa -d a, b ir-b ir-
larining tillari, tarixlari, m a d an iy atla ri, milliy u r f - o d a t
lari va q a d riyatlarin i bilish va h u rm a tla sh g a , o ‘z a ro to tu v
b o ‘lib yashashga d a ’vat etilgan.
M am lak atim izd a istiqomat qilayotgan turli millat vakil
lari h a m o ‘zlari e ’tiq o d qilayotgan d in la rid a erkin ibodat
qilmoqdalar. Bugun respublikam izda 15 turdagi konfessiya-
da 170 d a n ortiq noislom iy diniy tashkilotlar rasm an faoli
yat k o ‘rs a tm o q d a . M a m la k a tim iz d a yirik d in iy ta sh k i-
lo tla rd a n 0 ‘zbekiston M u su lm o n lari idorasi, 0 ‘rta Osiyo
Rus pravoslav c h erk o v i b o s h q a rm a s i, 0 ‘rta O siyo Injil
N a sro n iy lar — B aptistlar, 0 ‘rta Osiyo Y ettin c h i ku n A d -
ven tistlar cherkovi va b oshq a konfessiyalar y agona h u q u
qiy tiz im va m a q o m asosida ish olib b o rm o q d a .
M a m la k a tim iz d a tashkil to p g a n bu ibratli va noyob
hodisa — turli dinlarga m a n su b xalqlarning k o ‘p millatli
davlatda tinch-totuv yashay olish tajribasini ja h o n miqyosida
o ‘rganilsa va q o ‘llanilsa ju d a h a m foydali b o ‘ladi.
Biroq oxirgi p aytlarda d in iy - m a ’naviy qadriy atlar rivo-
jiga o ‘zining salbiy t a ’sirini k o ‘rsatayotgan ayrim ja ra y o n lar
ha m yuz berdi.
D in iy firq achilik, d iniy to ifa -
Ijtim o iy x a v fli
ch ilik , g u ru h b o z lik n in g b a ’zi bir
m a z h a b la r
, ,
. ,
, . . ,
q a r a s h l a n b i l a n s ira c h i q i s h i b
b o ‘lm aydi. 1998-yil fevralida 0 ‘zbekiston televideniyasi
Afg‘o n isto n ju rn a listla ri to m o n id a n ta y yo rlan gan «Qonli
Qaysar» n o m li h ujjatli film ni n a m o y is h qildi. Bu film
Turkiya televideniyasida h a m k o ‘rsatilgan edi. U n d a tolib-
larning Faryob viloyatidagi o ‘z bek lar yashaydigan Q aysar
qishlog‘ida am alga oshirgan yovuzliklari h a q id a hikoya qi-
linadi. 1998-yil y anv ar oyida, y a ’ni u lug ‘ R a m a z o n ku n -
larida o ‘zlarini «asl» m u s u lm o n deb atay d ig an b ir g u ru h
toliblar jangarilari Q aysar qishlog‘iga kirishadi. T in c h aholi
u la rd a n q o chishg a ulgurgan. Biroq q o c h a o lm a y qolgan
800 kishini to lib la r qiyn ab o ‘ldirganlar. U la r o d a m la rn in g
terisini tiriklayin shilib, k o ‘zlarini o ‘yib olishgan. Keyin
m u rd a la rn i shu h o ld a tashlab ketishgan. Q ish lo q d a faqat
k a m p irla r bilan g o ‘d a k la r q olishgan. M u s u lm o n degani
70
bilan, o d a m m u su lm o n b o ‘lib qolmaydi. Shariat qoidalarini
bilib, u n g a a m al qilm aslik o g ‘ir gu noh .
1990-yillarda m a m lakatim iz va q o ‘shni respublikalarda
taraqqiyotim iz, osoyishtaligimizni k o ‘rolm aydigan «vahho-
biylik», «tolibon», «hizbut-tahrir», «akromiylar» kabi o q im
larning g u ru h va t o ‘dalari paydo b o ‘la boshladi. Bunday
t o ‘dalar o ‘zlaricha masjidlarda g ‘avg‘o k o ‘tarib, o 4 is h davri
qiyinchiliklaridan foydalanib, ayrim yoshlar ongini z ahar-
lashga urindilar. Mustaqillik bergan erkinlikni suiiste’mol
qilib, m am lak atni dunyoviy d em o k ra tik y o ‘ldan olib b o
rish em as, balki islomiy davlat qurishni shior qilib chiq di-
lar. Bu mutaassib dindorlar o ‘zlarini «vahhobiy» yoki «dinni
tozalovchilar», «fundamentalistlar» deb yuritsalarda, asli-
da islom ning o ‘ziga zarba berm oq dalar. V ahhobiylarning
ijtimoiy-tarixiy m ohiyati nim alardan iborat?
V a h h o b i y l i k h a r a k a t i s u n n iy
V a h h o b iy lik n in g
m a zh a b la rn in g eng kichigi b o ‘lib,
mo iya 1
r a d i k a l y o ‘n a l i s h h i s o b l a n g a n
h anb aliy likd an kelib c h iq q a n , dunyoviy qadriyatlarga nis
b a ta n оЧ а m urosasiz d iniy-m afku rav iy oqim dir.
M u t a x a s s i s l a r n i n g f i k r i c h a , b u o q i m n i n g a y r i m
k o ‘rinishlari X IX asr oxiri va XX asr bo sh larid a T u rk is-
to n h u d u d id a h a m b o ‘lgan. 1 9 9 0 -y illard a v a h h o b iy lik
oqim iga m a n s u b kishilar 0 ‘zbekiston R espublikasida h a m
borligi m a ’lu m b o ‘ldi. 90-yillarning b o sh id a v a h h o b iy la r
N a m a n g a n d a A lisher N a v o iy haykalini buzib tashlashgan.
1990-yil d e k a b r d a 5 n a fa r a s k a rn in g a v to b u s d a y o qib
yuborilishi, milliylik shiori ostida o ‘zaro n iz o la rn in g k el
tirib chiqarilishi, 1991-yil d ek ab rd a sobiq viloyat partiya
q o ‘mitasi binosini egallab olishga va uni «Islom markazi»ga
aylantirishga b o ‘lgan urinishlar, «Adolat», «Islom lashkar-
lari» n o ra sm iy g u ruh a ’zolarini jin o iy ja vo bg arlikd an o z o d
qilish m a q sa d id a viloyat p ro k u ra tu ra s i b in o sin in g o ‘rab
olinishi u la r faoliyatining b ir qism i, xolos.
H o k im iy a tn i egallash ishtiyoqida n a m a n g a n lik T o h ir
Y o ‘ldoshev 1990—91-yillarda «Otavalixon» jo m e ’ masjidida
o ‘m ashib olib, «vahhobiylik»ni targ‘ib qiluvchi shaxslar bilan
«Islom lash karlari» n o m i o s tid a yang i n o ra s m iy g u ru h
tashkil qildi va «Islom davlati» qurishni maqsad qilib q o ‘ydi.
«Adolat» va «Islom lashkarlari»ning m aqsadlari bitta edi —
h o k im iy a tn i z o ‘rlik bilan q o ‘lga olib, dastlab F a rg ‘o n a
vodiysida, keyinchalik b u tu n 0 ‘zbekistonda «Islom davla
ti» tashkil qilishdan iborat edi. U lar k o ‘plab tashkilot va
x o ‘jaliklam ing m a ’muriy binolarini z o ‘rlik bilan egallab olib,
«D iniy markaz»ga aylantirishga harakat qildilar.
Aslida bu d iniy e kstrem istik g u ru h la r o ‘z oldiga bir
n e c h a y o ‘n a lis h d a fao liy a t o lib b o ris h n i m a q s a d qilib
q o ‘ygan edi.
B irin c h i y o ‘n alish: h o k im iy a tn i m u h o f a z a q ilu v c h i
id o ralarn i kuchsiz qilib k o ‘rsatib, xalqni q o ‘rquvga solish
m a q sa d id a turli jin o y a tla r va terro ristik h a ra k a tla r sodir
e tis h d a n iborat b o ‘lgan. B uning u c h u n zam o n a v iy q u ro l-
aslah alar bilan t o i i q t a ’m in la g a n , uyushgan qurolli g u
ru h tashkil qilingan. Bu uyushgan qurolli jin o iy g u ruh xalq
osoyishtaligini buzish, fu q a ro la r m o l-m u lk in i ta lo n -ta ro j
qilish, ah o lin i o ‘ldirish bilan sh u g ‘ullangan.
Ikk in ch i y o ‘nalish: o ‘z atrofida im k o n q a d a r k o ‘p ro q
k u c h t o ‘p la sh m a q s a d id a j i n o y a t s o d ir e tis h g a m oy il
b o i g a n shaxslarni qidirib top ish, ularni xorijga yuborish,
m axsus tay y o rg a rlik d a n o ‘tib kelishlari va «Jih o d » h a -
rakatlariga ta y y o r b o i i b turishlarin i t a ’m in la s h d a n iborat
b o i g a n . Shu m a q sa d d a bir g u ru h y osh lar xorijiy davlat-
larga n o q o n u n iy y o i l a r bilan yuborilib, b ir n e c h a oylab
islomiy jan g arila r, q o ‘p o ru v c h ila r tayyorlaydigan m axsus
harbiy o ‘quv m a rk a zla rid a tay yorgarlikdan o ii s h g a n .
U c h in c h i y o ‘nalish: s h a h a r va qishloqdagi masjidlar,
m ahallalar, x o n a d o n la r va turli xil m arosim larda aholini
«Islom davlati» qurishda, hayotga shariat q o n u n la rin i ta t-
biq qilishda ishtirok etishga d a ’vat qilishdan iborat b o ig a n .
«Islom davlati» tuzish kerakligini, b u n d a ishtirok etish farz
ekanligini t a r g i b qilishgan. A n a shunga qarshi c h iq q a n har
qan d ay o dam ga qarshi, h atto o ‘z o ta -o n a si va aka-ukasi
b o i s a h a m , «jihod» qilishga fatvo berilgan.
Q u r o lli g u r u h l a r , j i n o i y u y u s h m a n i m a b l a g ‘ b ila n
t a ’m in la s h m a q s a d id a u m u m i y x a z in a — « B a y tu lm o l»
tashk il qilingan.
72
E kstrem istik fanatik ruhdagi jin o iy g u ru h a ’zolarin in g
yovuzliklari tin c h , o so yish ta hayo t k e c h ira y o tg a n aholi
qalbini larzaga soldi. R o ‘y bergan jin o y a tla r ildizi c h u q u r
b o ‘lib, u la r k atta, m u d h is h m a q sa d n i o ‘z oldiga q o ‘ygan
edilar. U la r 1998-yilga kelib biri birid an m u d h is h 10 ta
jin o y a t so d ir etishgan.
Pokistonning Peshovar tumanida joylashgan diniy o ‘quv
yurtlarida «Hizbu harakati jihod», «Da’vat ul-Inshod» va «Pokis
ton islom ulamolari jamiyati» kabi tashkilotlar yordamida
o ‘zbekistonlik, aksari vodiylik b o ig a n yoshlar 0 ‘zbekistonda
terrorchilik harakatlar! uchun o ‘qitilgan. Maxsus tayyorgarlik
dan o ‘tgach, ular Tojikiston va Qiig‘iziston orqali 0 ‘zbekistonga
yollangan. 90-yillaming 2-yarmida Pokistondagi bu yashirin
o ‘quv markazlarida Markaziy Osiyodan, asosan, Tojikiston va
0 ‘zbekistondan kelgan «tinglovchilar» soni 400 ga yaqin boigan.
1999-yil 16-fevral k u ni T o s h k e n t s h a h r id a o d a m la r
q u r b o n b o l i s h i g a olib kelgan te rro r c h ilik h a ra k a ti so dir
e tilg a n edi. N a tija d a , 13 kishi h a lo k b o ‘ldi, 128 n a fa r
kishi esa tu rli d a ra ja d a ta n ja r o h a ti o ld i, 83 nafari kasal-
x o n a d a yo tib c h iq d i. P o r tla s h la r s h a h a r n in g tu rli n u q ta -
larida 6 jo y d a s o d ir etilishi m o l j a l l a n g a n b o i i b , u la rd a n
bittasi d e to n a ts iy a o q ib a tid a yuz b e rm a g an lig i sababli 5
ta jo y d a so d ir b o ‘ldi. V a zirlar M a h k a m a si binosig a ki-
rish jo y id a , y a ’ni P r e z id e n t k o rte ji o l a d i g a n y o ‘lda,
«N od irabegim » k in o te a tri, T ashq i iqtisodiy faoliyat Milliy
b a n k i, Ic h k i ishlar vazirligi b in o la ri y o n id a h a m d a j i n o -
y a t c h i l a r t o m o n i d a n ijarag a o lin g a n eski b ir h o v lid a
p o rtla s h s o d ir b o l d i . T e rr o rc h ilik h a ra k a tla ri p o rtla tg ic h
m o d d a la r b ilan t o l d i r i l g a n tu rli ru su m d a g i 5 ta a v to -
m a s h in a n i p o rtla tis h v o sitasid a a m alga oshirilgan.
Asrimizning so‘nggi yillariga kelib, dunyoning goh u, goh
bu chetida islom dinini niqob qilib olgan buzg‘unchi oqimlar
paydo b o lg a n i m a ’lum. Ular jam iyatda tartibsizlikni avj ol-
dirib, el-yurt tinchligiga raxna solib, Konstitutsion tuzumni
ag‘darib tashlab, islom davlatini barpo etishga urinayotirlar.
G ‘alamislar bu qabih niyatlarini amalga oshirish maqsadida
hali ongi shakllanmagan yoshlarning fikrini c h alg ltib , o ‘z
tomonlariga og‘dirib olishga harakat qilmoqdalar.
73
H o zirg i k u n d a g ‘a y riq o m m iy ravishda faoliyat k o ‘r-
satay otgan tu rli o q im la r, d in iy ek strem istik ta sh k ilo tla r
xususida so‘z yuritar ekan m iz, ularning g‘oyalari n im a d a n
iborat va o ‘z oldilariga qan d ay m aq sadn i q o ‘yishgan, d e
gan haqli savol tu g ‘ilishi tabiiy. U m u m a n , islom da hizb,
y a ’ni firqa tuzish shariat qo nunlariga zid hisoblanadi.
Q u r ’o n i k a rim d a « ...o d a m la rn i a ld a b fitn a g a solish
o ‘ldirishdan y o m o n ro q d ir» ,... «Alloh z u lm q iluvchilarni
sevmaydi», deb t a ’kidlanadi. D in iy e k strem istla rn in g h a
ra k a tlari esa Q u r ’o n i k a rim o y a tla rig a m u tla q o zidd ir.
C h u n k i ularning asl m aqsad i d in n i m u s ta h k a m la s h em as,
din niqobi ostida h ok im iy atga erishishdir. H ozirgi k u n d a
bu od diy h a q iq a tn i h a r bir ongli in so n tu s h u n ib yetdi va
o ‘ziga xulosa c h iq arib oldi.
Yurtboshimiz alohida ta ’kidlaganidek: «...ayni zam onda,
biz din peshvolariga, o ‘zimizga o ‘xshagan m usulm on biro-
darlarimizga bir narsani takror va takror uqtirmoqchimiz...
diniy partiyalar tuzib, hokimiyat talashib yurishlar xudoga ham
yoqm aydi. H a m m a ahil, h a m m a pokiza b o ‘lib yashasin.
Kimning fazilati qancha, kimning gunohi q a ncha ekanini
yaratganning o ‘zi ajrim qilib beradi u dunyoda».
1997-yil yuz bergan N a m a n g a n v o q ealari, 1999-yili
T o sh k e n td ag i p ortlash lar, 2000-yil avgust oyida S u rx o n -
daryo va Toshkent viloyatida sodir boTgan hodisalar, 2004-
yil m a r t o y id a T o s h k e n t va G ‘ijd u v o n d a , 3 0 - i y u l d a
T o s h k e n td a so d ir etilgan jin o iy h a ra k a tla rd a ish tirok e t-
gan, xalqim izning tin ch ligini buzishga, o ‘z V ataniga xi
y o n a t qilib, aziz tu p ro g ‘im izni oyoq osti qilishga u ring an
xalqaro te rro rc h ila rn in g g u m a sh tala ri, v a tan fu ru sh , xoin,
q o n x o ‘r kallakesarlarga nisb atan h u q u q n i m u h o fa z a q iluv
chi id o ra la r to m o n id a n jin o y a t ishlari q o ‘z g ‘atilib, oliy
ja zo g a va u z o q m u d d a tli q a m o q q a h u k m etildi, ularning
bir qism iga n isb atan qidiruv e ’lon qilindi.
X a lq im iz n in g asl fa rz a n d la ri v a ta n im iz s a rh a d la rig a
suqulib kirishga harakat qilgan xalqaro terrorchilarga qarshi
o n a -V a ta n him oyasiga o tla n ib , ularga q a q sh a tq ic h zarb a
berdilar. K e c h a -y u k u n d u z m a rd la rc h a ja so ra t k o ‘rsatib,
g ‘a n im n i yer tishlatdilar.
74
U m u m a n , bugun — XXI asr boshida ham 0 ‘zbekiston
xavfsizligiga tahdid soladigan bunday kuchlaiga qarshi o ‘z bilim
va salohiyatimizni yanada oshirishimizni taqozo etiladi.
Yoshlarimiz bugungi k unda terrorizm va diniy ekstre-
m izm k o ‘lamining xavfli ravishda kengayishi dunyo h am -
jam iyatida turli xil tashvishli savollami keltirib chiqarayot-
ganini anglab yetishlari zarur. Terrorizm duny o davlatlari-
ga, xalqlariga, xususan, 0 ‘zbekistonning milliy xavfsizligidir.
Binobarin, Prezident Islom Karimov qayta-qayta t a ’kidla
ganidek, o ‘z uyimizni o ‘zimiz asram og‘imiz, o ‘z yurtimizni
o ‘zimiz him oy a qilm og‘imiz lozim. «... H a m m a gap har
qanday tahdid yoki tahlika oldida vahimaga tushm asdan,
ana shu kurash va sinovlarga doim o tayyor turishida, ogoh
va sergak b o ‘lishda»,— deb uqtiradilar yurtboshimiz.
D e m a k , islom fu n d a m e n ta l iz m ! y uzaga k e lis h in in g
obyektiv va subyektiv sabablari b o r e k an , ularn i sinch ik-
lab o ‘rganib, c h o r a - ta d b ir la r k o ‘rilsa, bu o q im o ‘z zaru -
riyatini y o ‘qotadi.
P rez id e n t Islom K a rim o v n in g « 0 ‘zb ek isto n XXI asr
b o ‘sag‘asida: xavfsizlikka ta h d id , b a rq a ro rlik shartlari va
t a r a q q i y o t k a f o l a t l a r i » k i t o b i n i o ‘r g a n a r e k a n m i z ,
« M u q ad d im a» d a y o q og ohlik h aqidagi fikrlarga d u c h ke-
lamiz: «O goh b o ‘ling, odam lar!» d egan d a ’vat h a m ish a
bong u rg a n d e k yangrab tu rish i kerak».
S h u n d a y qilib, d iniy e k stre m iz m va xalqaro te rro rizm
ikkalasi h a m ta h d id — halo katli kuch. Shu sababli P re-
z iden tim iz bu k u chlarning v atani, millati y o ‘qligini, ularga
qarshi xalqaro ja m o a tc h ilik k u c h larin i birlashtirish z a r u r
ligini bir q a n c h a xalqaro a n ju m a n la r d a uqtirib keldi. Buni
fa q a tg in a 200 1-yil 1 1 -s e n ta b r d a A Q S H d a r o ‘y b e rg a n
te rro rch ilik h a ra k a tid a n keyingina b o shq a davlatlar ra h -
barlari tu s h u n ib yetdilar va o ‘z kuchlarini yovuz te rro r c h i
larga qarshi birlashtirdilar.
Lekin xalqaro te rro riz m hali k atta k uchga ega. Buni
2004-yilda Ispaniyada, Saudiya A rabisto nida, Rossiyada,
m art va iyul oylarida T o sh k e n td a b o ‘lgan voqealar k o ‘rsatib
tu rib d i. S hu sab ab li, d u n y o d a g i b a r c h a ta ra q q iy p a r v a r
k u c h larn i bu ofatga qarshi birlashtirish zarur.
75
Bu b o ra d a S hanxay H a m k o rlik T ashk ilotig a ( S H H T )
a ’zo dav latlar to m o n id a n am aliy ish q ilin m o q d a . T ash k i-
lo tn in g 2 0 0 4 -y il iyun o y id a T o s h k e n t s h a h r id a b o ‘lib
o ‘tgan yig‘ilishi do irasida S H H T m in ta q a v iy a k silterro r
tuzilm asi ijroiya q o ‘m itasi rasm iy ochild i. Lining q a ro r-
gohi T o s h k e n td a joylashgan. Bu ta sh kilot x alqaro te rro r-
chilik, e k strem izm , na rk o tra fik kabi xavf-x atarlarn in g ol-
dini olishga o ‘z hissasini q o ‘shadi.
TAYANCH S O ‘Z VA IBORALAR
A y n , d u n y o d in l a r i , d i n i y e ’t i q o d , x r i s t i a n li k , y a h u d i y l i k , b u d d i z m ,
I s l o m , Q u r ’o n i k a r i m , H a d i s , m u h a d d i s l a r , T a s a w u f t a ’l i m o t i , xorijiy lik ,
s u n n i y l i k , s h ia li k , s o T iy lik , N a q s h b a n d i y a , V ijd o n e r k i n li g i , t o l i b o n , v a h -
h o b iy lik , d i n i y e k s t r e m i z m , f u n d a m e n t a l i z m .
SAVOL VA T O P S H IR IQ L A R
1. M u s ta q il li k v a i s lo m d in i h a q i d a o ‘z fik r in g i z n i b a y o n q ilin g ?
2. 0 ‘z b e k tilig a d a v l a t tili m a q o m i b e r ilis h i n i m a l a r g a o lib k eld i?
3. D i n i y e k s t r e m i z m h a q i d a fik r y u r i ti n g .
4. I s lo m i y q a d r i y a t l a r n i n g t i k la n i s h i h a q i d a n i m a l a r n i bilasiz?
5. D i n i y o l a m v a d u n y o v i y ilm o ' r t a s i d a g i b o g 'li q li k q a n d a y ?
6. I m o m a l - B u x o r i y , I m o m a t - T e r m i z i y h a q i d a n i m a l a r n i bilasiz?
7. I l m olishga b a g 'is h l a n g a n h a d is la r d a n n a m u n a l a r va s h a r h in i keltiring.
8. T a s a w u f d in i y t a ’lim o t i v a u n in g m o h i y a ti h a q i d a n i m a l a r n i bilasiz?
9. X o j a A h m a d Y a ssa v iy va B a h o u d d i n N a q s h b a n d t a ’l i m o t la r i h a q i d a
g a p ir in g .
10. « D il i n g A l l o h d a , q o ' l i n g m e h n a t d a b o ‘lsin» ib o r a s i n i n g m o h i y a -
t i n i iz o h l a n g .
ADABIYOTLAR
1. I. K a r im o v . 0 ‘z b e k is to n : m illiy is tiq lo l, i q t is o d , s i y o s a t, m a f k u r a .
1 - t o m . Т .: « 0 ‘z b e k i s to n » , 1996.
2. I. K a r im o v . 0 ‘z b e k i s t o n X X I a s r b o ‘s a g ‘a s id a : x a v fs iz lik k a t a h d i d ,
b a r q a r o r l i k s h a r t l a r i v a t a r a q q i y o t k a f o l a tl a r i. Т .: « 0 ‘z b e k i s to n » , 1997.
3. I. K a r i m o v . 0 ‘z b e k i s t o n X X I asr g a i n t i l m o q d a . Т .: « 0 ‘z b e k is to n » ,
1999.
4. I. K a r im o v . H u s h y o r l i k k a d a ’v a t. Т .: « 0 ‘z b e k is to n » , 1999.
5. I. K a r im o v . A llo h q a l b i m i z d a , y u r a g i m i z d a . Т .: « 0 ‘z b e k i s to n » , 1999.
6. I. K a r i m o v . Biz k e la j a g im iz n i o ‘z q o ' l i m i z b i l a n q u r a m i z . 7 - t o m .
Т .: « 0 ‘z b e k is to n » , 1999.
7. I. K a r im o v . V a t a n i m i z n i n g t i n c h li g i v a xavfs izligi o ‘z k u c h - q u d r a -
t i m i z g a , x a l q i m i z n i n g h a m j i h a t l i g i v a b u k i l m a s i r o d a s i g a b o g ‘liq . Т .:
« 0 ‘z b e k i s t o n » , 2004.
76
8. M illiy is tiq lo l g 'o y a s i : a s o s iy t u s h u n c h a va ta m o y il la r . Т .: 2000.
9. A l- B u x o r i y . H a d is . 1-4 k ito b la r . Т .: 1993—98.
10. N . K o rn ilo v . T a s a w u f . Т .: 1997.
T E S T SAVOLLARI
1. « Is lo m » s o ‘z i n i n g m a ’n o s i n im a ?
A) « X u d o g a o ' z i n i to p s h ir is h » . B) «Itoat» . D ) « B o ‘ysun ish » . E ) A va B.
F) B a r c h a s i t o ‘g ‘ri.
2. I s lo m d i n i q a c h o n v u ju d g a k e lg a n ?
A) V I I asr. B) V I I - V I I I a s r la r. D ) V - V I a rs la r. E ) I V - V a srlar.
F ) V I I I — IX a srlar.
3. M o v a r o u n n a h r g a is lo m d i n i q a c h o n k ir ib k e lg a n ?
A) V asrd a. В) VI a s r d a . D ) V II asrd a. E) V I I I asrd a. F ) IX asrda.
4. Q u r ’o n i k a r i m k i m n i n g d a v r i d a k it o b h o lig a k e ltir ilib , t o ' r t n u s x a d a
k o ‘c h ir il g a n ?
A ) X a lif a A b u B a k r d a v r i d a . B) X a lif a U m a r d a v r i d a . D ) X alifa U s -
m o n d a v r i d a . E ) X a lif a Ali d a v r i d a . F ) T o ‘g ‘ri j a v o b y o ‘q.
5. 1 9 9 8 - y ild a q a y si a l l o m a n i n g 1 225-yill ig i n i s h o n l a n d i ?
A) I m o m M u s l i m . B) I m o m a l - B u x o r i y . D ) I m o m a t - T e r m i z i y .
E) I m o m a n - N a s o i y . F ) I m o m A b u D o v u d .
6. «Aybsiz o d a m y o ‘q , s h u n i n g u c h u n a g a r aybsiz d o ‘st a x ta r s a k , d o ’stsiz
q o l a m i z » , — d e b k im a y tg a n ?
A) A l - B u x o r i y . B) N a q s h b a n d . D ) A t - T e r m i z i y . E ) A h m a d Yassaviy.
F ) I. K a r im o v .
7. M illiy q a d r i y a t l a r i m i z n i n g z a m o n l a r o s h a b e z a v o l y a s h a b k elish ig a
s a b a b , a w a l o , m u q a d d a s d i n i m i z h i s o b la n a d i » , — d e b k im t a ’k id l a y d i?
A) A l - B u x o r i y . B) N a q s h b a n d . D ) A t - T e r m i z i y . E ) A h m a d Yassaviy.
F ) I. K a r im o v .
8. T o s h k e n t I s lo m U n i v e r s i t e t i q a c h o n ta s h k i l e tild i?
A ) 1997. B) 1998. D ) 1999. E ) 20 0 0 . F ) 2001.
5 -§ . A M A LIY M A S H G ‘U L O T
Download Do'stlaringiz bilan baham: |