0 ‘zb e k ist o n r espu b lik a si ol1y va o rta m axsus ta’l im vazirligi

SoTiylikning  3-oqim i 
N a q sh b a n d iy a   t a ’lim oti  bilan 
b o g ‘liqdir.  Bu  o q im   X III  asr  ox irlarida  shakllandi.  X IV — 
XV  asrlarda  M arkaziy  O siyoda  keng  rivojlandi.  Bu  oq im  
yassaviylik  bilan  b o g ‘liqdir.
O d a td a ,  t a s a w u f   (soTiylik)  nazariy  va  am aliy  q ism - 
larga  boMinadi. 
N azariy  ta s a w u f
  falsafiy  q a ra s h la rn in g  
m u ayy an  m ajm u i  sifatida  o la m   h a q id a   fikr  yuritib,  uni 
vahd at  u l-v uju d,  y a ’ni  y a g on a  b o rliq d an   ibo rat,  deb  tu - 
s h u n tira d i.  Borliq  esa  h e c h   q a n d a y   b o ‘laklarga  b o ‘lin - 
m a y d i.  I n s o n   u n in g   n i m a d a n   va  q a n d a y   p a y d o   b o ‘l- 
ganligini  bilishga  q o d ir  e m as,  hislar  y o ‘li  bilan  uni  idrok 
etish  m u m k in .  «Dil  o d a m in in g   xossasi  uldirki,  hazrati  H a q  
s u b h o n a h u   va  ta o lo n i,  o s m o n   sifatlaridan  b osh lab ,  h a m ­
m a  m av ju d o tn in g   h a q iqatini  bilm oqdir».
D em ak,  yagona borliq o ‘zidan s h u ’la — n u r taratib,  c h e- 
garasiz,  adadsiz  odam larni  harakatga  keltirib,  o ‘z  nazoratida 
tutib  turadi.  M avjudotning  asosi  m a n a   shu  yagona  b o r ­
liq d a n   o lin a d i.  A n a   sh u   y a g o n a   b o rliq n in g   b ir  zarrasi 
o d a m n in g   ruhidir.  R uh  dunyoga  kelib,  komillikka  intila- 
di  — yashaydi,  yetuklik  to m o n   harakat  qiladi  va,  nihoyat, 
o ‘z  m ohiyati — yagona  borliqqa  qaytadi.  Shuni  u n u tm a s-
68

---

lik  kerakki,  bu  b u tu n   m avjudotning  taqdiriga  tegishlidir. 
Inso n  yashar  ekan,  o ‘z  oldiga  yagona  borliq —  asliyatni 
tanish  y o ‘lida  bilim  egallashni  asosiy  m aqsad  qilib  q o ‘yadi.