0 ‘z b e k ist 0n respublikasi olïy ya g ‘rta m âxsus ta’lim yazirligi

Tog‘ qo ‘yi
139

---

Q o‘riqxonada o ‘rm on,  dala ekotizimlari ajralgan;  o‘rmon bilan 
qoplanmagan  maydoni  56678,1  ga;  yaylovlar  mavjud;  daryo 
va 
koilarga  171  ga  to ‘g£ri  keladi;  botqoqliklar  511  ga;  qiyaliklar 
va  tog‘  yonbag'ridagi  to ‘kilmalar  31819  ga  ni  tashkil  qiladi; 
yollar,  shudgor  va  qamishzor  dalalar  mavjud.  Q o‘riqxonaning 
asosiy  o'rm on  hosil  qiluvchi  o ‘simlikîari  zarafshon  va  yarim 
sharsimon  archalar  hisoblanadi.  Um uman  olganda  muhofaza 
etiladigan  hududdagi  o‘simiiklar  Markaziy  Osiyo  to g iari  uchun 
odatiy  bo‘lib,  uning  katta  qismi  tor  endem  o'simliklaridir. 
Ba’zi 
hisoblarga qaraganda tomirli o ‘simlik iurlarining um umiy 
miqdori 
800—900dan  kam  emas.
O'zbekiston  Respublikasi  «Qizil  kitob»iga  kiritilgan  noyob 
turlardan  qo'riqxona  hududida  32  turdan  kam  bolm agan tomirli 
o'simlik  turi  o ‘sadi.  Q o‘riqxonaning  hayvonot  olarni  boy,  turli- 
tum an  va  to g li  o £rmonîarga  xos  bo‘lgan  deyarli  barcha  turlami 
qamrab  oladi.  Qo'riqxonada  2  turdagi  baliq,  19  turdagi  amfibiya 
va  reptiliya,  103  turdagi  uyali  qushlar,  28  turdagi  sutemizuvchilar 
yashaydi.
O'zbekiston  Respublikasi  «Qizil kitob»iga oqtim oq ayiq,  ilvirs, 
Turkiston silovsini,  eron qunduzi,  qushlardan:  burgut,  boltayutar, 
itolg‘i,  qumoy,  kichik  burgut  kiritilgan.  Qizilsoy  maydonidagi 
Osmontalash  cho‘qqisi  eng  yuqori  nuqta  —  dengiz  sathidan  4000 
m   dan baland,  aynan  shu  yerda  sibir  qo'zisi,  ilvirs,  ular  va  qizil 
sug‘ur  yashaydi.  Sudralib  yuruvchilardan  suvilon,  chiporilon, 
qalqontumshuq, 
k o lv o r,  Turkiston  agamasi  va  boshqalar 
uchraydi.  Tojikision  bilan  chegarada  qo'riqxonanmg  eng  yirik 
daryoiaridan  biri  Oqsuv  havzasida  eng  yuqori  cho‘qqili  0 ‘qilon 
uchastkasi joylashgan.  Uning balandligi dengiz sathidan 2500 dan 
4300  m  gacha  oraliqda.  Bu  uchastkada  0 ‘zbekistondagi eng yirik 
Seversov  muzligi  mavjud.  Hisor  davlat  qo'riqxonasi  O'zbekiston 
Respublikasi  Tabiatni  muhofaza  qilish  davlat  qo‘initasi  tizimiga 
kiradi va  Davlat  biologik  nazorati  tomonidan  boshqariladi.
4. 
N arota davîat qo‘riqxonasi O'zbekiston  Respublikasi janubi- 
g‘arbida  Jizzax  viloyati  Forish  tumanidagi  Nurota  tizmasining
140

---

markaziy  qismida  joylashgan. 
1975-yilda  tashkil  qilingan. 
Q o‘riqxona  maydoni  17752  ga,  shundan  2529  ga  o ‘rmon  bilan 
qopîangan.  Yong‘oqning qadrii turlarini  saqlab qolish va  Seversov 
qo ‘yining  noyob  populyatsiyasini  himoyalash  qo‘riqxonaning 
asosiy maqsadi  hisoblanadi.