Ў збекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент фармацевтика институти

Tekshirish uchun materialning olinishi. Preparat tayyorlash uchun probirka, kolba yoki Petri kosachasidan bakteriologik qovuzloq yoki steril pipetka orqali tekshiriladigan material olinadi. Ayrim hollarda bu maqsadda preparovka ignalari ham ishlatiladi. Bakterial kulturali probirka chap qo’lga, bakteriologik qovuzloq esa, o’ng qo’lga olinadi. Qovuzloq gorelka alangasida qizargunga qadar qizdiriladi. Paxtali probka probirkadan o’ng qo’lning IV, V barmoqlari bilan kaftga siqib burab, chiqarib olinadi va probirka og’zining chetlari alangada biroz qizdiriladi. Qovuzloq asta-sekin probirka ichiga kiritiladi, ichki devoriga tekkizib sovitiladi, so’ng asta harakat qilib material olinadi. Shundan keyin yana probirka chetlari qizdiriladi va probka bilan berkitiladi. Preparat tayyorlangandan so’ng, qovuzloq albatta gorelka alangasida qizdirilishi (sterillash) lozim. Suyuq materialni probirka yoki kolbadan pipetka orqali olish mumkin, bunda pipetka o’ng qo’lda ushlanadi va pipetka teshigi II barmoq bilan berkitib turiladi.
Surtma tayyorlab ko’rish etaplari
1. Surtma tayyorlash.
2. Quritish
3. Fiksasiya (qotirish) qilish
4. Bo’yash
5. Mikroskopda ko’rish.
Ish tartibi. Surtma tayyorlash uchun buyum oynasi yog’sizlantiriladi ( spirtovka alangasida), mikrob kulturasi qovuzloq bilan olinib ( mikrob kulturasi agarda o’sgan bo’lsa steril fiziologik eritma bilan) buyum oynasiga surtma tayyorlanadi. Surtma yupqa 10 so’mli tangaday bo’lishi kerak. Material aynan shunday taqsimlangandagina yakka-yakka joylashgan bakterial hujayralarni ko’rish mumkin. Agar tekshirilayotgan material suyuq muhitda bo’lsa, u holda uni qovuzloq bilan to’g’ridan-to’g’ri buyum oynasiga tomiziladi va surtma tayyorlanadi
Quritish- surtmalar havoda yoki iliq havo oqimida gorelka alangasi ustida quritiladi.
Fiksasiya qilish- surtmani qotirish uchun buyum oynasi (surtmani yuqoriga qaratgan holda) 3 marta asta-sekin (3 sekund davomida) gorelka alangasidan o’tkaziladi. Ayrim hollarda qon surtmasi, a’zo va to’qimalar surtma tamg’alari, mikroorganizm kulturalaridan tayyorlangan surtmalar 5—20 min metil yoki etil spirti, Nikiforov aralashmasi, sulemali spirt yoki boshqa fiksasiya qiladigan suyuqliklarga solinadi va fiksasiya qilinadi. Mikroorganizmlar fiksasiya qilinayotganda oyna yuzasiga qattiq birikkan holda o’ladi va keyingi ishlovlarda yuvilib ketmaydi.

Fiksasiyadan maqsad- mikroorganizmlar fiksasiya qilinayotganda oyna yuzasiga qattiq birikkan holda o’ldiriladi, zararsizlanadi va keyingi ishlovlarda yuvilib ketmaydi va o’lgan bakteriyalar yaxshi bo’yaladi. Fiksasiyada ro’y beruvchi xatoliklar. Agar buyum oynasini yuqorida ko’rsatilgandan ko’proq qizdirilsa, hujayralarning tuzilishi keskin o’zgarib ketadi.

Surtmani bo’yashda 2 xil oddiy va murakkab usullardan foydalaniladi. Oddiy usulda faqat bitta bo’yoq qo’llaniladi, murakkab bo’yashda esa bir necha bo’yoqlar qo’llanilishi mumkin.
Oddiy usul. Fiksasiyalangan surtma birgina bo’yoq bilan bo’yaladi, masalan, fuksinning suvli aritmasi (1—2 min) yoki metilen ko’kining eritmasi bilan (3—5 min) bo’yaladi, so’ng suv bilan yuviladi, quritiladi va mikroskop ostida immersion sistemada ko’riladi.